Close Menu
مجله تخصصی فینیکسمجله تخصصی فینیکس

    Subscribe to Updates

    Get the latest creative news from FooBar about art, design and business.

    What's Hot

    سکوت به مثابه‌ی عصیان | درباره‌ی «پرسونا»ی برگمان

    سمفونی خون و گلوله | یادداشتی بر فیلم جنگاوری به کارگردانی ری مندوزا و الکس گارلند

    رئالیسم اجتماعی در سینمای ایران

    Facebook X (Twitter) Instagram Telegram
    Instagram YouTube Telegram Facebook X (Twitter)
    مجله تخصصی فینیکسمجله تخصصی فینیکس
    • خانه
    • سینما
      1. نقد فیلم
      2. جشنواره‌ها
      3. یادداشت‌ها
      4. مصاحبه‌ها
      5. سریال
      6. مطالعات سینمایی
      7. فیلم سینمایی مستند
      8. ۱۰ فیلم برتر سال ۲۰۲۴
      9. همه مطالب

      سکوت به مثابه‌ی عصیان | درباره‌ی «پرسونا»ی برگمان

      ۱۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      «گناهکاران»؛ کلیسا، گیتار و خون‌آشام

      ۱۲ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      رئالیسم اجتماعی یا موعظه‌گری در مذمت فلاکت | نگاهی به فیلم «رها»

      ۱۰ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      حافظه در برابر استبداد | از سازه‌ی روایی تا زیبایی‌شناسی مقاومت

      ۲۰ فروردین , ۱۴۰۴

      برلیناله ۲۰۲۵ | گفتگو با نادر ساعی‌ور

      ۶ اسفند , ۱۴۰۳

      «هیچ حیوانی این چنین درنده نیست»؛ برهان قربانی و روایت امروزی شکسپیر

      ۳ اسفند , ۱۴۰۳

      برلیناله ۲۰۲۵ | گزارش فیلم ماه آبی به کارگردانی ریچارد لینکلیتر

      ۲ اسفند , ۱۴۰۳

      ماه آبی: سرود اندوهگین برای هنر، زیبایی و اشتیاق

      ۳۰ بهمن , ۱۴۰۳

      سمفونی خون و گلوله | یادداشتی بر فیلم جنگاوری به کارگردانی ری مندوزا و الکس گارلند

      ۱۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      یک پنجره برای دیدن؛ ایرانی‌ها | نرگس

      ۱۷ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پذیرفته شدن فیلم «زن و بچه» به کارگردانی سعید روستایی در کن ۲۰۲۵ جنجال‌برانگیز شد

      ۱۶ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      یک پنجره برای دیدن؛ کلاسیک‌ها | در آستانۀ ۶۰ سالگی «یک مرد و یک زن» و به بهانۀ ادای احترام جشنواره کن ۲۰۲۵ به فیلم

      ۱۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      من با نینو بزرگ شدم | گفتگو با فرانچسکو سرپیکو، بازیگر سریال «دوست نابغه من»

      ۱۹ فروردین , ۱۴۰۴

      اعتماد بین سینماگر و نویسنده از بین رفته است | گفتگو با شیوا ارسطویی

      ۲۴ اسفند , ۱۴۰۳

      گفتگوی اختصاصی | نانا اکوتیمیشویلی: زنان در گرجستان در آرزوی عدالت و دموکراسی هستند

      ۲۳ اسفند , ۱۴۰۳

      مصاحبه اختصاصی | پرده‌برداری از اشتیاق: دنی کوته از «برای پل» و سیاست‌های جنسیت در سینما می‌گوید

      ۱۸ اسفند , ۱۴۰۳

      تاسیانی به رنگ آبی، کمیکی که تبدیل به گلوله شد | نگاهی به فضاسازی و شخصیت‌پردازی در سریال تاسیان

      ۱۴ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      سرانجام، جزا! | یادداشتی بر سه اپیزود ابتدایی فصل دوم سریال آخرین بازمانده‌ از ما

      ۱۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      سریال Andor: چگونه سال‌های «گنگستری» استالین جوان الهام‌بخش مجموعه‌ی جنگ ستارگان شد

      ۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      بازخوانی یک سریال ماندگار | قصه‌های مجید و قصه‌های کیومرث

      ۲۰ فروردین , ۱۴۰۴

      رئالیسم اجتماعی در سینمای ایران

      ۱۷ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      گزارش کارگاه تخصصی آفرینش سینمایی با مانی حقیقی در تورنتو

      ۱۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      سینما به مثابه‌ی هنر | نگاهی به کتاب «دفترهای سرافیو گوبینو فیلم‌بردار سینما» اثر لوئیجی پیراندللو

      ۷ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      دیدن و دریافت در روایتِ فیلم

      ۲۷ فروردین , ۱۴۰۴

      نصرت کریمی؛ دست‌ هنرمندی که قرار بود قطع‌ شود

      ۲۹ فروردین , ۱۴۰۴

      چرا ما می­‌خواهیم باور کنیم که جیم موریسون هنوز زنده است؟

      ۱۸ فروردین , ۱۴۰۴

      هم‌آواز نبود، آوازی هم نبود | نگاهی به مستند «ماه سایه» ساخته‌ی آزاده بیزارگیتی

      ۸ فروردین , ۱۴۰۴

      نصرت کریمی، مردی برای تمام فصول

      ۲۴ اسفند , ۱۴۰۳

      سکوت به مثابه‌ی عصیان | درباره‌ی «پرسونا»ی برگمان

      ۱۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      سمفونی خون و گلوله | یادداشتی بر فیلم جنگاوری به کارگردانی ری مندوزا و الکس گارلند

      ۱۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      رئالیسم اجتماعی در سینمای ایران

      ۱۷ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      یک پنجره برای دیدن؛ ایرانی‌ها | نرگس

      ۱۷ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      سکوت به مثابه‌ی عصیان | درباره‌ی «پرسونا»ی برگمان

      ۱۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      سمفونی خون و گلوله | یادداشتی بر فیلم جنگاوری به کارگردانی ری مندوزا و الکس گارلند

      ۱۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      رئالیسم اجتماعی در سینمای ایران

      ۱۷ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      یک پنجره برای دیدن؛ ایرانی‌ها | نرگس

      ۱۷ اردیبهشت , ۱۴۰۴
    • ادبیات
      1. نقد و نظریه ادبی
      2. تازه های نشر
      3. داستان
      4. گفت و گو
      5. همه مطالب

      درهم‌ریختگی زبان‌ها

      ۱۴ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نگاهی به داستان «ویزور» نوشته‌ی ریموند کارور

      ۱۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      بازخوانی یک شاهکار | «مسخ» نوشته‌ی فرانتس کافکا

      ۱۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      از آلزایمر و دیگر شیاطین | نگاهی به رمان «ذهن مه‌زده» اثر جی برنلف

      ۴ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نگاهی به داستان «خانواده‌ی مصنوعی» نوشته‌ی آن تایلر

      ۲ فروردین , ۱۴۰۴

      شعف در دلِ تابستان برفی | درباره «برف در تابستان» نوشتۀ سایاداویو جوتیکا

      ۲۸ اسفند , ۱۴۰۳

      رازهای کافکا | نوشتهٔ استوآرت جفریز

      ۲۴ بهمن , ۱۴۰۳

      دربارۀ رمان «آنقدر سرد که برف ببارد» نوشتۀ جسیکا اَو

      ۱۸ دی , ۱۴۰۳

      داستان‌های فینیکس | ۱۵- رفیق

      ۱۶ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      داستان‌های فینیکس | ۱۴- نمایش افسانه‌ای برای وقتی دیگر

      ۹ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      داستان‌های فینیکس | ۱۳- زمستان استخوان

      ۲ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      داستان‌های فینیکس | ۱۲- هاکلبری فین

      ۲۶ فروردین , ۱۴۰۴

      اعتماد بین سینماگر و نویسنده از بین رفته است | گفتگو با شیوا ارسطویی

      ۲۴ اسفند , ۱۴۰۳

      هر رابطۀ عشقی مستلزم یک حذف اساسی است | گفتگو با انزو کرمن

      ۱۶ اسفند , ۱۴۰۳

      زمان و تنهایی | گفتگو با پائولو جوردانو، خالقِ رمان «تنهایی اعداد اول»

      ۷ اسفند , ۱۴۰۳

      همچون سفر، مادر و برفی که در نهایت آب می‌شود | گفتگو با جسیکا او نویسندۀ رمان «آنقدر سرد که برف ببارد»

      ۲۳ بهمن , ۱۴۰۳

      داستان‌های فینیکس | ۱۵- رفیق

      ۱۶ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      درهم‌ریختگی زبان‌ها

      ۱۴ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نگاهی به داستان «ویزور» نوشته‌ی ریموند کارور

      ۱۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      بازخوانی یک شاهکار | «مسخ» نوشته‌ی فرانتس کافکا

      ۱۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴
    • تئاتر
      1. تاریخ نمایش
      2. گفت و گو
      3. نظریه تئاتر
      4. نمایش روی صحنه
      5. همه مطالب

      گفتگو با فرخ غفاری دربارۀ جشن هنر شیراز، تعزیه و تئاتر شرق و غرب

      ۲۸ آذر , ۱۴۰۳

      او؛ اُگوست استریندبرگ است!

      ۲۸ فروردین , ۱۴۰۴

      کارل گئورگ بوشنر، پیشگام درام اکسپرسیونیستی 

      ۷ فروردین , ۱۴۰۴

      سفری میان سطور و روابط آدم‌ها | درباره نمایشنامه «شهر زیبا» نوشته کانر مک‌فرسن

      ۲۸ دی , ۱۴۰۳

      نمایشی در ستایش هنر تئاتر و بازیگری | نگاهی به نمایش «اکتینگ» به کارگردانی اکبر زنجانپور

      ۸ دی , ۱۴۰۳

      تاب‌آوری در زمانه فردگرایی | درباره نمایش «کتابخانه نیمه‌شب»

      ۱۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نمایشی درباره زندگی سهراب شهید ثالث | درباره اجرای «فوگ غربت» به نویسندگی و کارگردانی نیما شهرابی

      ۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نمایشی که تمام تماشاگران را از حال می‌­برد

      ۳۰ فروردین , ۱۴۰۴

      اندکی عشق و کمی بیشتر اقتدارگرایی | درباره نمایش «هارشدگی» به کارگردانی پویان باقرزاده

      ۲۱ فروردین , ۱۴۰۴

      تاب‌آوری در زمانه فردگرایی | درباره نمایش «کتابخانه نیمه‌شب»

      ۱۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نمایشی درباره زندگی سهراب شهید ثالث | درباره اجرای «فوگ غربت» به نویسندگی و کارگردانی نیما شهرابی

      ۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نمایشی که تمام تماشاگران را از حال می‌­برد

      ۳۰ فروردین , ۱۴۰۴

      او؛ اُگوست استریندبرگ است!

      ۲۸ فروردین , ۱۴۰۴
    • نقاشی
      1. آثار ماندگار
      2. گالری ها
      3. همه مطالب

      پنجاه تابلو | ۴۴- فلیکس نوسبام: نقاش هولوکاست

      ۱۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۳- مردان برهنه از نگاه سیلویا اسلی

      ۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۲- پیتر دویگ: نقاش نقاشان

      ۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۱- اریک فیشل: در جست‌وجوی حقیقت‌های پنهان

      ۲۵ فروردین , ۱۴۰۴

      فرانسیس بیکن؛ آخرالزمان بشر قرن بیستم

      ۲۱ دی , ۱۴۰۳

      گنجی که سال‌ها در زیرزمین موزۀ هنرهای معاصر تهران پنهان بود |  گفتگو با عليرضا سميع آذر

      ۱۵ آذر , ۱۴۰۳

      پنجاه تابلو | ۴۴- فلیکس نوسبام: نقاش هولوکاست

      ۱۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۳- مردان برهنه از نگاه سیلویا اسلی

      ۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۲- پیتر دویگ: نقاش نقاشان

      ۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۱- اریک فیشل: در جست‌وجوی حقیقت‌های پنهان

      ۲۵ فروردین , ۱۴۰۴
    • موسیقی
      1. آلبوم های روز
      2. اجراها و کنسرت ها
      3. مرور آثار تاریخی
      4. همه مطالب

      در فاصله‌ای دور از زمین | تحلیل جامع آلبوم The Overview اثر استیون ویلسون

      ۱۷ فروردین , ۱۴۰۴

      گرمی ۲۰۲۵ | وقتی موسیقی زیر سایه انتقادات و مصالحه قرار می‌گیرد

      ۱۲ اسفند , ۱۴۰۳

      دریم تیتر و Parasomnia:  یک ادیسه‌ی صوتی در ناخودآگاه ما

      ۲ اسفند , ۱۴۰۳

      وودستاک: اعتراضی فراتر از زمین‌های گلی

      ۲۳ دی , ۱۴۰۳

      چرا ما می­‌خواهیم باور کنیم که جیم موریسون هنوز زنده است؟

      ۱۸ فروردین , ۱۴۰۴

      زناکیس و موسیقی

      ۲۷ دی , ۱۴۰۳

      چرا ما می­‌خواهیم باور کنیم که جیم موریسون هنوز زنده است؟

      ۱۸ فروردین , ۱۴۰۴

      در فاصله‌ای دور از زمین | تحلیل جامع آلبوم The Overview اثر استیون ویلسون

      ۱۷ فروردین , ۱۴۰۴

      گرمی ۲۰۲۵ | وقتی موسیقی زیر سایه انتقادات و مصالحه قرار می‌گیرد

      ۱۲ اسفند , ۱۴۰۳

      دریم تیتر و Parasomnia:  یک ادیسه‌ی صوتی در ناخودآگاه ما

      ۲ اسفند , ۱۴۰۳
    • معماری

      معماری می‌تواند روح یک جامعه را لمس کند | جایزه پریتزکر ۲۰۲۵

      ۱۴ فروردین , ۱۴۰۴

      پاویون سرپنتاین ۲۰۲۵ اثر مارینا تبسم

      ۱۶ اسفند , ۱۴۰۳

      طراحان مد، امضای خود را در گراند پَله ثبت می‌کنند | گزارشی از Runway مد شانل

      ۹ اسفند , ۱۴۰۳

      جزیره‌ کوچک (Little Island)، جزیره‌ای سبز در قلب نیویورک

      ۲۵ بهمن , ۱۴۰۳

      نُه پروژه‌ برتر از معماری معاصر ایران | به انتخاب Architizer

      ۱۸ بهمن , ۱۴۰۳
    • اندیشه

      جنگ خدایان و غول‌ها

      ۳۱ فروردین , ۱۴۰۴

      ملی‌گرایی در فضای امروز کانادا: از سرودهای جمعی تا تشدید بحث‌های سیاسی

      ۴ فروردین , ۱۴۰۴

      ترامپ و قدرت تاریخ: بازخوانی دیروز برای ساخت فردا

      ۶ بهمن , ۱۴۰۳

      در دفاع از زیبایی انسانی

      ۱۲ دی , ۱۴۰۳

      اسطوره‌ی آفرینش | کیهان‌زایی و کیهان‌شناسی

      ۲ دی , ۱۴۰۳
    • پرونده‌های ویژه
      1. پرونده شماره ۱
      2. پرونده شماره ۲
      3. پرونده شماره ۳
      4. پرونده شماره ۴
      5. پرونده شماره ۵
      6. همه مطالب

      دموکراسی در فضای شهری و انقلاب دیجیتال

      ۲۱ خرداد , ۱۳۹۹

      دیجیتال: آینده یک تحول

      ۱۲ خرداد , ۱۳۹۹

      رابطه‌ی ویدیوگیم و سینما؛ قرابت هنر هفت و هشت

      ۱۲ خرداد , ۱۳۹۹

      Videodrome و مونولوگ‌‌هایی برای بقا

      ۱۲ خرداد , ۱۳۹۹

      مسیح در سینما / نگاهی به فیلم مسیر سبز

      ۱۵ مرداد , ۱۳۹۹

      آیا واقعا جویس از مذهب دلسرد شد؟

      ۱۵ مرداد , ۱۳۹۹

      بالتازار / لحظه‌ی لمس درد در اتحاد با مسیح!

      ۱۵ مرداد , ۱۳۹۹

      آخرین وسوسه شریدر

      ۱۵ مرداد , ۱۳۹۹

      هنرمند و پدیده‌ی سینمای سیاسی-هنر انقلابی

      ۱۲ مهر , ۱۳۹۹

      پایان سینما: گدار و سیاست رادیکال

      ۱۲ مهر , ۱۳۹۹

      گاوراس و خوانش راسیونالیستی ایدئولوژی

      ۱۲ مهر , ۱۳۹۹

      انقلاب به مثابه هیچ / بررسی فیلم باشگاه مبارزه

      ۱۲ مهر , ۱۳۹۹

      پورن‌مدرنیسم: الیگارشی تجاوز

      ۲۱ بهمن , ۱۳۹۹

      بازنمایی تجاوز در سینمای آمریکا

      ۲۱ بهمن , ۱۳۹۹

      تصویر تجاوز در سینمای جریان اصلی

      ۲۱ بهمن , ۱۳۹۹

      آیا آزارگری جنسی پایانی خواهد داشت؟

      ۲۱ بهمن , ۱۳۹۹

      سیاست‌های سینما و جشنواره‌های ایرانی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      خدمت و خیانت جشنواره‌ها

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      اوج و حضیض در یک ژانر / فیلم کوتاه ایرانی در جشنواره‌های خارجی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      درباره حضور فیلم‌های محمد رسول اف در جشنواره‌های خارجی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      سیاست‌های سینما و جشنواره‌های ایرانی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      اوج و حضیض در یک ژانر / فیلم کوتاه ایرانی در جشنواره‌های خارجی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      درباره حضور فیلم‌های محمد رسول اف در جشنواره‌های خارجی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      ناشاد در غربت و وطن / جعفر پناهی و حضور در جشنواره‌های جهانی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰
    • ستون آزاد

      نمایش فیلم مهیج سیاسی در تورنتو – ۳ مِی در Innis Town Hall و Global Link

      ۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      آنچه پالین کیل نمی‌توانست درباره‌ی سینمادوستان جوان تشخیص دهد

      ۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      هر کجا باشم، شعر مال من است

      ۳۰ اسفند , ۱۴۰۳

      لهجه من، هویت من: وقتی نژادپرستی زبانی خودش را پشت تمسخر پنهان می‌کند

      ۱۴ اسفند , ۱۴۰۳

      کانادا: سرزمین غرولند، چسب کاغذی و دزدهای حرفه‌ای!

      ۱۱ دی , ۱۴۰۳
    • گفتگو

      ساندنس ۲۰۲۵ | درخشش فیلم‌های ایرانی «راه‌های دور» و «چیزهایی که می‌کُشی»

      ۱۳ بهمن , ۱۴۰۳

      روشنفکران ایرانی با دفاع از «قیصر» به سینمای ایران ضربه زدند / گفتگو با آربی اوانسیان (بخش دوم)

      ۲۸ شهریور , ۱۴۰۳

      علی صمدی احدی و ساخت هفت روز: یک گفتگو

      ۲۱ شهریور , ۱۴۰۳

      «سیاوش در تخت جمشید» شبیه هیچ فیلم دیگری نیست / گفتگو با آربی اُوانسیان (بخش اول)

      ۱۴ شهریور , ۱۴۰۳

      مصاحبه اختصاصی با جهانگیر کوثری، کارگردان فیلم «من فروغ هستم» در جشنواره فیلم کوروش

      ۲۸ مرداد , ۱۴۰۳
    • درباره ما
    مجله تخصصی فینیکسمجله تخصصی فینیکس
    ادبیات

    برای کمی دموکراسی‌خواهی؛ نگاهی به کتاب تأدیب نوشته‌ی طاهر بن جلون

    محمدرضا صالحیمحمدرضا صالحی۱۲ مهر , ۱۴۰۲
    اشتراک گذاری Email Telegram WhatsApp
    کتاب تأدیب نوشته طاهر بن جلون
    اشتراک گذاری
    Email Telegram WhatsApp

    کتاب تأدیب، نوشته‌ی طاهر بن جلون، روایت نودوچهار دانشجوی دموکراسی‌خواه مراکشی است که برای تنبیه و البته برای تحقیر و نابودی فردیت‌شان، راهی پادگانی به نام الحاجب می‌شوند و در ادامه برای‌شان ماجراهای مختلفی، طی خواب‌هایی که اصحاب قدرت برای‌شان دیده‌اند، پیش می‌آید. کتاب تأدیب مستقیماً از تجربه‌ی زیسته‌ی نویسنده‌ی آن برآمده است. نشر برج با ترجمه‌ی خوب محمدمهدی شجاعی این کتاب را به‌فارسی چاپ کرده است.

     برای رعایت ایجاز و صرف‌نظر از بازگویی دوباره‌ی پیرنگ داستان، اجازه بدهید یادداشت را با نقل آخرین پاراگراف خود کتاب تأدیب ادامه دهیم. طاهر بن جلون در آخرین قسمت کتاب ، شاید به‌شکلی طعنه‌آمیز، می‌نویسد: «برای تظاهراتی مسالمت‌آمیز و آرام، برای خواستن کمی دموکراسی، تأدیب شدم. ماه‌ها، فقط یک عدد بودم: 10366. روزی که انتظارش را نداشتم، آزاد شدم. بالأخره توانستم همان‌طور که آرزویش را داشتم، دوست بدارم، سفر کنم، بنویسم و کلی کتاب چاپ کنم. اما برای نوشتن تأدیب، برای اینکه جرئت کنم و دوباره سراغ این داستان بروم، برای پیدا کردن واژه‌هایش، نزدیک به پنجاه سال زمان لازم داشتم».

    شاید بتوان گفت که تمام داستان همین است که نویسنده در چند خط، با ایجاز تمام، بیان کرده است.  ولی تمام قضیه این نیست و داستان زوایای دیگری نیز دارد که شاید بسیار مهم‌تر از خط پیرنگی آن و سرنوشت راوی‌اش باشد. شاید در این چند خط نوعی شیطنت و نوعی نگاه طعنه‌آمیز وجود داشته باشد. نویسنده‌ی سطور به‌نوعی می‌گوید که «اگر می‌خواهی بدانی چه بر سر من آمده و من حالا کجا هستم، قضیه این است. ولی اگر می‌خواهی بدانی من چه کشیده‌ام و هنوز هم می‌کشم، بازگرد و دوباره آن را بخوان.»

    همانطور که خود نویسنده می‌گوید، پنجاه سال زمان برده تا در خود این توانایی را بیابد که وقایع آن روزها را روایت کند؛ ولی با این‌حال، تقریباً تمام بخش‌های داستان با زمان حال روایت شده‌اند. گویی رنج‌هایی که راوی در الحاجب و پادگان دیگر کشیده، زخم‌هایی ابدی و همیشه‌زنده بر روان او باقی گذاشته‌اند. زخم‌هایی که با گذر زمان به‌طور کامل التیام نیافته‌اند و هرگز نخواهند یافت.

    تأدیب در هفده بخش روایت می‌شود. اولین بخش، در راه الحاجب، از جایی شروع می‌‎شود که برگه‌ی اعزام راوی بیست‌ساله‌ی داستان به درِ خانه‌شان می‌آید. آخرین بخش، سورپرایز، در روزهای رهایی راوی روایت می‌شود و ماجرای تاریخی کودتای مراکش را روایت می‌کند.

    در بین این دو بخش ابتدایی و انتهایی، پانزده بخش دیگر وجود دارد که بیشتر وقایع آن در پادگان الحاجب می‌گذرد. در الحاجب چند عنصر مدام، ولی با اشکال گوناگون، تکرار می‌شوند. عناصری مانند تحقیر فرد، دزدیدن فردیت و هویت افراد، یکسان‌سازی انسان‌ها، رفتار توأم با تهدید و خشونت‌ورزی نسبت به دگراندیشان، نجات‌بخشی هنر از جمله هنر سینما و ادبیات برای راوی و ارجاعات مدام ادبی و سینمایی و همین‌طور به‌خطر انداختن زندگی و جان سربازهایی که برای تأدیب به الحاجب فرستاده شده‌اند.

    راوی اول‌شخص داستان در این بخش‌ها علاوه بر روایت آن‌چه بر سرش می‌گذرد، گه‌گداری سیر روایت را متوقف می‌کند تا اظهارنظرهایی نیز به‌صورت مستقیم انجام دهد. این اظهارنظرها گاه جنبه‌ی بازنمایی تاریخ پیدا می‌کنند و زمان و زمانه را شرح می‌دهند و گاه نوعی نگاه و جهان‌بینی را اشاعه می‌کنند. منتها این اظهارنظرهای مستقیم به‌هیچ‌ عنوان پس‌زننده و شعاری نیست و اتفاقاً در راستای کلیات داستان قرار می‌گیرد. به‌عنوان مثال، در همین بخش اول که راوی به‌همراه برادر بزرگترش راهی پادگان الحاجب است، برای بازنمایی زمانه می‌گوید: «یک روز، مردانی به اسم حکومت در خانه‌تان را می‌زنند –جرئت بررسی هویتشان را هم که نداری- و می‌گویند برای یک بازرسی معمولی آمده‌اند. می‌گویند فقط چندتا مورد جزئی است که باید با شوهرتان بررسی کنیم. یکی دو ساعت دیگر برمی‌گردد؛ نگران نباشید. و بعد روزها می‌گذرد و شوهر برنمی‌گردد. استبداد و ظلم چنان گسترده شده که با ترس روز را شب می‌کنیم.»

    یا در جایی دیگر، وقتی با شخصیت نظامی و عبوس عقّا آشنا می‌شود و تحقیرهای مدام او را نسبت به بقیه و خودش می‌بیند، می‌گوید: «همین که عقّا را دیدم، به عمق دره‌ای که ما را از هم جدا می‌کرد پی بردم. نه چیز جدیدی است، نه ابتکار آن‌ها. مقابل حساسیت و درک، قدرت، وحشی‌گری و حماقت را عَلَم می‌کند. اولین سلاحشان تحقیر است. این خشونت ما را مشوش می‌کند؛ می‌بردمان لبه‌ی پرتگاه و تهدیدمان می‌کند که ضربه‌ای حواله‌ی شکممان خواهد کرد.»

    کتاب تأدیب طاهر بن جلون

    همچنین راوی کتاب تأدیب علاوه‌بر این‌که سیر رویدادهای اصلی را روایت می‌کند، اشاره‌های مختصر ولی معناساز دیگری نیز می‌کند. به‌عنوان مثال یکی از سربازان (زندانیان؟) الحاجب، که تمایلات سیاسی افراطی دست‌چپی دارد، تبدیل می‌شود به مأمور خوابگاه سربازان دیگر. راوی می‌گوید که گویا این سرباز، درست است که بر علیه سلطنت شوریده است و تمایلات دست‌چپی دارد، ولی از نظم و نظام و زورگویی هم خوشش می‌آید و گویا در همین پادگان به آرزویش رسیده است. یا در جایی دیگر، وقتی تازه وارد الحاجب شده است و سربازی سر او را با تیغ می‌تراشد، از آن سرباز نامش را می‌پرسد. سرباز جواب می‌دهد: «سرباز دوم. بخش سوم» و در ادامه راوی خودش برای او نامی می‌گذارد. این‌که این سرباز به‌جای گفتن نامش، وظیفه و درجه‌اش را به راوی می‌گوید، می‌تواند نشانی باشد از هویت‌زدایی و نابود کردن فردیت افراد در پادگان الحاجب. همین اتفاق برای خود راوی هم می‌افتد. در صفحه‌ی 96 از کتاب تأدیب می‌خوانیم: «خب بس است. تمام! دیگر از خودم حرف نمی‌زنم. کس دیگری اینجاست. دستی که دستِ من نیست، روی سری کشیده می‌شود که آن هم سر من نیست. دارم از خودم دور می‌شوم. تلوتلو می‌خورم. راهم را عوض می‌کنم. دیگر اینجا نیستم».

    اما راوی داستان راهی برای نجات‌بخشی از این هویت‌زدایی، تحقیر و یکسان‌سازی رواج‌یافته در پادگان برای خودش پیدا می‌کند. او شدیداً خیال‌ورز است و بسیار هنردوست. عاشق سینما و ادبیات است و پیش خودش نسخه‌ای از اولیس جیمز جویس را دارد. می‌گوید که هیچ‌گاه به دوبلین نرفته ولی اولیس به او اجازه می‌دهد که آن‌جا را تخیل و تصور کند. با این امید دوام می‌آورد که روزی، پس از آزادی‌اش، به دوبلین برود. راوی در خلال روایتش ارجاعات دیگری نیز دارد؛ از چارلی چاپلین گرفته تا فیلم رزمناو پوتمکین سرگی آیزنشتاین. از اشعار رمبو گرفته تا داستایوسکی و چخوف و کافکا و ویکتور هوگو.

    همانطور که بالاتر ذکر شد، راوی علاوه‌بر این‌که فرهیخته و هنردوست است، متخیل هم هست. ترکیب این دو باعث شده تا راوی بتواند از خودش دربرابر تمام تحقیرهای موجود در پادگان الحاجب محافظت کند و خودش را و باورهایش را و انسانیت را حفظ کند و دلیلی برای تاب‌آوری بیابد. در جایی از داستان راوی در خوابگاه به‌همراه چندین تن دیگر دراز کشیده است. خوابش نمی‌برد و بسیار مضطرب است. او در این حال به رؤیا پناه می‌برد تا نجات پیدا کند. راوی می‌گوید: «گندم‌زاری را تصور می‌کنم که پروانه‌هایی بزرگ بر فرازش پرواز می‌کنند… خود را می‌بینم؛ زیر درخت زیتون در تابستان، مشغول سرودن شعر. دستم را دراز می‌کنم. علف را لمس می‌کنم».

    اما این تصور و خیال مدت زیادی نمی‌تواند در آن خوابگاه خفه و بوی‌ناک دوام بیاورد. شرایط محیطی سریعاً راوی را به واقعیت بازمی‌گرداند: «اینجا نه هتل است و نه گورستان. پادگانی است که باید در آن هم روحمان کتک بخورد و هم جسممان. باید با خشونت با ما رفتار کنند چون بچه‌های بدی بوده‌ایم».

    درنهایت می‌توان گفت با این‌که ستینگ داستان عبارت است از مراکشِ تحت سلطه‌ی نظامی تمامیت‌خواه، اما کتاب تأدیب کاملاً فرامرزی است و منحصر به یک مکان و یک زمان خاص نیست. بسیار انسانی است و دغدغه‌ی انسان، آزادی‌خواهی و دموکراسی‌خواهی را دارد. هرجا انسانی باشد که هویت و فردیتش مورد تجاوز اصحاب قدرت قرار گرفته، هرجا انسانی باشد که جرئت کند و روبه‌روی نظامی تمامیت‌خواه قد علم کند و بگوید «نه»، هرجا نظامی وجود داشته باشد که مردمش را به دو دسته‌ی موافقان و اضافی‌ها تقسیم کند و معتقد باشد که اضافی‌ها یا باید حذف شوند یا اصلاح، این کتاب خوانندگان بسیاری خواهد داشت. ممکن است بیشتر مخاطبان ایرانی و فارسی‌زبان کتاب تأدیب چندان با تاریخ قرن بیستم مراکش آشنا نباشد، اما امکان ندارد که حال‌وهوای سیاه و دل‌مرده‌ی آن را درک نکنند و برای انسان، انسانیت، آزادی و فردیت به تأمل وادار نشوند.

     حال که یادداشت را با نقل آخرین پاراگراف کتاب تأدیب شروع کردیم، اجازه بدهید آن را با نقل قسمتی از اولین صفحه‌ی آن، که قطعاً مخاطب را به‌یاد پاراگراف آغازین رمان داستان دو شهر شاهکار چارلز دیکنز، می‌اندازد، به پایان ببریم: «دوره‌ای بود که جوان‌ها ناپدید می‌شدند. دوره‌ی زندگی در ترس. دوره‌ای که همه با صدایی آرام حرف می‌زدند، مبادا دیوارها حرف‌های ضدنظام و ضدشاه و میرغضب‌هایش را در خاطر نگه دارند».

    تأدیب طاهر بن جلون کتاب تأدیب
    اشتراک Email Telegram WhatsApp Copy Link
    مقاله قبلیفریدون رهنما و اتوپیای ایرانی
    مقاله بعدی واقعیت و واقعیت‌گری در سینمای ایران / بخش دوم: عباس کیارستمی
    محمدرضا صالحی

    مطالب مرتبط

    داستان‌های فینیکس | ۱۵- رفیق

    Mojit

    درهم‌ریختگی زبان‌ها

    جین گَری

    نگاهی به داستان «ویزور» نوشته‌ی ریموند کارور

    آیلین هاشم‌نیا
    نظرتان را به اشتراک بگذارید

    Comments are closed.

    پیشنهاد سردبیر

    دان سیگل و اقتباس نئو نوآر از «آدمکش‌ها»ی ارنست همینگوی

    داستان‌های فینیکس | ۱- فیل در تاریکی

    گچ | داستان کوتاه از دیوید سالایی

    ما را همراهی کنید
    • YouTube
    • Instagram
    • Telegram
    • Facebook
    • Twitter
    پربازدیدترین ها
    Demo
    پربازدیدترین‌ها

    سکوت به مثابه‌ی عصیان | درباره‌ی «پرسونا»ی برگمان

    سمفونی خون و گلوله | یادداشتی بر فیلم جنگاوری به کارگردانی ری مندوزا و الکس گارلند

    رئالیسم اجتماعی در سینمای ایران

    پیشنهاد سردبیر

    لهجه من، هویت من: وقتی نژادپرستی زبانی خودش را پشت تمسخر پنهان می‌کند

    امیر گنجوی

    آن سوی فینچر / درباره فیلم Mank (منک)

    امین نور

    چرا باید فیلم‌های معمایی را چند بار دید؟ / تجربه تماشای دوباره فایت کلاب

    پریسا جوانفر

    مجله تخصصی فینیکس در راستای ایجاد فضایی کاملا آزاد در بیان نظرات، از نویسنده‌ها و افراد حرفه‌ای و شناخته‌شده در زمینه‌های تخصصیِ سینما، ادبیات، اندیشه، نقاشی، تئاتر، معماری و شهرسازی شکل گرفته است.
    این وبسایت وابسته به مرکز فرهنگی هنری فینیکس واقع در تورنتو کانادا است. لازم به ذکر است که موضع‌گیری‌های نویسندگان کاملاً شخصی است و فینیکس مسئولیتی در قبال مواضع ندارد.
    حقوق کلیه مطالب برای مجله فرهنگی – هنری فینیکس محفوظ است. نقل مطالب با ذکر منبع بلامانع است.

    10 Center Ave, Unit A Second Floor, North York M2M 2L3
    • Home

    Type above and press Enter to search. Press Esc to cancel.