Close Menu
مجله تخصصی فینیکسمجله تخصصی فینیکس

    Subscribe to Updates

    Get the latest creative news from FooBar about art, design and business.

    What's Hot

    جشنواره فیلم کن ۲۰۲۵ | آلفا: بدن استریل‌شده‌ی یک فاجعه‌ی جعلی

    جشنواره فیلم کن ۲۰۲۵ | گزارش تصویری ۲

    «رقصیدن پینا باوش»؛ همین که هستی بسیار زیباست

    Facebook X (Twitter) Instagram Telegram
    Instagram YouTube Telegram Facebook X (Twitter)
    مجله تخصصی فینیکسمجله تخصصی فینیکس
    • خانه
    • سینما
      1. نقد فیلم
      2. جشنواره‌ها
      3. یادداشت‌ها
      4. مصاحبه‌ها
      5. سریال
      6. مطالعات سینمایی
      7. فیلم سینمایی مستند
      8. ۱۰ فیلم برتر سال ۲۰۲۴
      9. همه مطالب

      سکوت به مثابه‌ی عصیان | درباره‌ی «پرسونا»ی برگمان

      ۱۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      «گناهکاران»؛ کلیسا، گیتار و خون‌آشام

      ۱۲ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      رئالیسم اجتماعی یا موعظه‌گری در مذمت فلاکت | نگاهی به فیلم «رها»

      ۱۰ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      حافظه در برابر استبداد | از سازه‌ی روایی تا زیبایی‌شناسی مقاومت

      ۲۰ فروردین , ۱۴۰۴

      جشنواره فیلم کن ۲۰۲۵ | آلفا: بدن استریل‌شده‌ی یک فاجعه‌ی جعلی

      ۳۰ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      جشنواره فیلم کن ۲۰۲۵ | گزارش تصویری ۲

      ۲۹ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      جشنواره فیلم کن ۲۰۲۵ | گدار در قاب شیشه‌ای: «موج نو»ی لینکلیتر سنت را محافظت می‌کند، اما چالش برانگیز نیست

      ۲۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      جشنواره فیلم کن ۲۰۲۵ | گزارش تصویری

      ۲۷ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      من ترانه، اورکای ایران زمین هستم | نگاهی به فیلم «اورکا» ساخته‌ی سحر مصیبی

      ۲۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      یک پنجره برای دیدن؛ کلاسیک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها | به بهانۀ ۷۵ سالگی فیلم «همه چیز درباره ایو»

      ۲۷ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      یک پنجره برای دیدن؛ ایرانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها | بن‌بست

      ۲۴ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      هفت روز از هفت وادی عشق و شک و زندان | نگاهی به فیلم «هفت روز»، ساخته‌ی علی صمدی احدی، محصول آلمان، ۲۰۲۴

      ۲۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      من با نینو بزرگ شدم | گفتگو با فرانچسکو سرپیکو، بازیگر سریال «دوست نابغه من»

      ۱۹ فروردین , ۱۴۰۴

      اعتماد بین سینماگر و نویسنده از بین رفته است | گفتگو با شیوا ارسطویی

      ۲۴ اسفند , ۱۴۰۳

      گفتگوی اختصاصی | نانا اکوتیمیشویلی: زنان در گرجستان در آرزوی عدالت و دموکراسی هستند

      ۲۳ اسفند , ۱۴۰۳

      مصاحبه اختصاصی | پرده‌برداری از اشتیاق: دنی کوته از «برای پل» و سیاست‌های جنسیت در سینما می‌گوید

      ۱۸ اسفند , ۱۴۰۳

      تاسیانی به رنگ آبی، کمیکی که تبدیل به گلوله شد | نگاهی به فضاسازی و شخصیت‌پردازی در سریال تاسیان

      ۱۴ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      سرانجام، جزا! | یادداشتی بر سه اپیزود ابتدایی فصل دوم سریال آخرین بازمانده‌ از ما

      ۱۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      سریال Andor: چگونه سال‌های «گنگستری» استالین جوان الهام‌بخش مجموعه‌ی جنگ ستارگان شد

      ۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      بازخوانی یک سریال ماندگار | قصه‌های مجید و قصه‌های کیومرث

      ۲۰ فروردین , ۱۴۰۴

      وقتی سینما قصه می‌گوید | نگاهی به کتاب روایت و روایتگری در سینما

      ۲۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      رئالیسم اجتماعی در سینمای ایران

      ۱۷ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      گزارش کارگاه تخصصی آفرینش سینمایی با مانی حقیقی در تورنتو

      ۱۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      سینما به مثابه‌ی هنر | نگاهی به کتاب «دفترهای سرافیو گوبینو فیلم‌بردار سینما» اثر لوئیجی پیراندللو

      ۷ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      «رقصیدن پینا باوش»؛ همین که هستی بسیار زیباست

      ۲۹ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نصرت کریمی؛ دست‌ هنرمندی که قرار بود قطع‌ شود

      ۲۹ فروردین , ۱۴۰۴

      چرا ما می­‌خواهیم باور کنیم که جیم موریسون هنوز زنده است؟

      ۱۸ فروردین , ۱۴۰۴

      هم‌آواز نبود، آوازی هم نبود | نگاهی به مستند «ماه سایه» ساخته‌ی آزاده بیزارگیتی

      ۸ فروردین , ۱۴۰۴

      جشنواره فیلم کن ۲۰۲۵ | آلفا: بدن استریل‌شده‌ی یک فاجعه‌ی جعلی

      ۳۰ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      جشنواره فیلم کن ۲۰۲۵ | گزارش تصویری ۲

      ۲۹ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      «رقصیدن پینا باوش»؛ همین که هستی بسیار زیباست

      ۲۹ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۶- جهان بی‌نقاب کریستین شاد

      ۲۹ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      جشنواره فیلم کن ۲۰۲۵ | آلفا: بدن استریل‌شده‌ی یک فاجعه‌ی جعلی

      ۳۰ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      جشنواره فیلم کن ۲۰۲۵ | گزارش تصویری ۲

      ۲۹ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      «رقصیدن پینا باوش»؛ همین که هستی بسیار زیباست

      ۲۹ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      من ترانه، اورکای ایران زمین هستم | نگاهی به فیلم «اورکا» ساخته‌ی سحر مصیبی

      ۲۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴
    • ادبیات
      1. نقد و نظریه ادبی
      2. تازه های نشر
      3. داستان
      4. گفت و گو
      5. همه مطالب

      جهنم‌گردی با آقای یوزف پرونک؛ نگاهی به رمان کوتاه «یوزف پرونک نابینا و ارواح مُرده»

      ۲۶ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نگاهی به داستان «گل‌ها» نوشته‌ی «آلیس واکر»

      ۲۰ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      درهم‌ریختگی زبان‌ها

      ۱۴ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نگاهی به داستان «ویزور» نوشته‌ی ریموند کارور

      ۱۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نگاهی به داستان «خانواده‌ی مصنوعی» نوشته‌ی آن تایلر

      ۲ فروردین , ۱۴۰۴

      شعف در دلِ تابستان برفی | درباره «برف در تابستان» نوشتۀ سایاداویو جوتیکا

      ۲۸ اسفند , ۱۴۰۳

      رازهای کافکا | نوشتهٔ استوآرت جفریز

      ۲۴ بهمن , ۱۴۰۳

      دربارۀ رمان «آنقدر سرد که برف ببارد» نوشتۀ جسیکا اَو

      ۱۸ دی , ۱۴۰۳

      داستان‌های فینیکس | ۱۶- آئورا

      ۲۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      مرد خانه | داستان کوتاه از فرانک اُکانر

      ۲۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      داستان‌های فینیکس | ۱۵- رفیق

      ۱۶ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      داستان‌های فینیکس | ۱۴- نمایش افسانه‌ای برای وقتی دیگر

      ۹ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      اعتماد بین سینماگر و نویسنده از بین رفته است | گفتگو با شیوا ارسطویی

      ۲۴ اسفند , ۱۴۰۳

      هر رابطۀ عشقی مستلزم یک حذف اساسی است | گفتگو با انزو کرمن

      ۱۶ اسفند , ۱۴۰۳

      زمان و تنهایی | گفتگو با پائولو جوردانو، خالقِ رمان «تنهایی اعداد اول»

      ۷ اسفند , ۱۴۰۳

      همچون سفر، مادر و برفی که در نهایت آب می‌شود | گفتگو با جسیکا او نویسندۀ رمان «آنقدر سرد که برف ببارد»

      ۲۳ بهمن , ۱۴۰۳

      جهنم‌گردی با آقای یوزف پرونک؛ نگاهی به رمان کوتاه «یوزف پرونک نابینا و ارواح مُرده»

      ۲۶ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      وقتی سینما قصه می‌گوید | نگاهی به کتاب روایت و روایتگری در سینما

      ۲۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      داستان‌های فینیکس | ۱۶- آئورا

      ۲۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      مرد خانه | داستان کوتاه از فرانک اُکانر

      ۲۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴
    • تئاتر
      1. تاریخ نمایش
      2. گفت و گو
      3. نظریه تئاتر
      4. نمایش روی صحنه
      5. همه مطالب

      گفتگو با فرخ غفاری دربارۀ جشن هنر شیراز، تعزیه و تئاتر شرق و غرب

      ۲۸ آذر , ۱۴۰۳

      عباس نعلبندیان با تفاوت آغاز می‌شود!

      ۱۹ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      او؛ اُگوست استریندبرگ است!

      ۲۸ فروردین , ۱۴۰۴

      کارل گئورگ بوشنر، پیشگام درام اکسپرسیونیستی 

      ۷ فروردین , ۱۴۰۴

      سفری میان سطور و روابط آدم‌ها | درباره نمایشنامه «شهر زیبا» نوشته کانر مک‌فرسن

      ۲۸ دی , ۱۴۰۳

      تاب‌آوری در زمانه فردگرایی | درباره نمایش «کتابخانه نیمه‌شب»

      ۱۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نمایشی درباره زندگی سهراب شهید ثالث | درباره اجرای «فوگ غربت» به نویسندگی و کارگردانی نیما شهرابی

      ۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نمایشی که تمام تماشاگران را از حال می‌­برد

      ۳۰ فروردین , ۱۴۰۴

      اندکی عشق و کمی بیشتر اقتدارگرایی | درباره نمایش «هارشدگی» به کارگردانی پویان باقرزاده

      ۲۱ فروردین , ۱۴۰۴

      عباس نعلبندیان با تفاوت آغاز می‌شود!

      ۱۹ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      تاب‌آوری در زمانه فردگرایی | درباره نمایش «کتابخانه نیمه‌شب»

      ۱۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نمایشی درباره زندگی سهراب شهید ثالث | درباره اجرای «فوگ غربت» به نویسندگی و کارگردانی نیما شهرابی

      ۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نمایشی که تمام تماشاگران را از حال می‌­برد

      ۳۰ فروردین , ۱۴۰۴
    • نقاشی
      1. آثار ماندگار
      2. گالری ها
      3. همه مطالب

      پنجاه تابلو | ۴۶- جهان بی‌نقاب کریستین شاد

      ۲۹ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۵- جرج گروس: نقاشی از دل دادائیسم و آنارشیسم

      ۲۲ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۴- فلیکس نوسبام: نقاش هولوکاست

      ۱۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۳- مردان برهنه از نگاه سیلویا اسلی

      ۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      فرانسیس بیکن؛ آخرالزمان بشر قرن بیستم

      ۲۱ دی , ۱۴۰۳

      گنجی که سال‌ها در زیرزمین موزۀ هنرهای معاصر تهران پنهان بود |  گفتگو با عليرضا سميع آذر

      ۱۵ آذر , ۱۴۰۳

      پنجاه تابلو | ۴۶- جهان بی‌نقاب کریستین شاد

      ۲۹ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۵- جرج گروس: نقاشی از دل دادائیسم و آنارشیسم

      ۲۲ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۴- فلیکس نوسبام: نقاش هولوکاست

      ۱۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۳- مردان برهنه از نگاه سیلویا اسلی

      ۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴
    • موسیقی
      1. آلبوم های روز
      2. اجراها و کنسرت ها
      3. مرور آثار تاریخی
      4. همه مطالب

      در فاصله‌ای دور از زمین | تحلیل جامع آلبوم The Overview اثر استیون ویلسون

      ۱۷ فروردین , ۱۴۰۴

      گرمی ۲۰۲۵ | وقتی موسیقی زیر سایه انتقادات و مصالحه قرار می‌گیرد

      ۱۲ اسفند , ۱۴۰۳

      دریم تیتر و Parasomnia:  یک ادیسه‌ی صوتی در ناخودآگاه ما

      ۲ اسفند , ۱۴۰۳

      وودستاک: اعتراضی فراتر از زمین‌های گلی

      ۲۳ دی , ۱۴۰۳

      چرا ما می­‌خواهیم باور کنیم که جیم موریسون هنوز زنده است؟

      ۱۸ فروردین , ۱۴۰۴

      زناکیس و موسیقی

      ۲۷ دی , ۱۴۰۳

      چرا ما می­‌خواهیم باور کنیم که جیم موریسون هنوز زنده است؟

      ۱۸ فروردین , ۱۴۰۴

      در فاصله‌ای دور از زمین | تحلیل جامع آلبوم The Overview اثر استیون ویلسون

      ۱۷ فروردین , ۱۴۰۴

      گرمی ۲۰۲۵ | وقتی موسیقی زیر سایه انتقادات و مصالحه قرار می‌گیرد

      ۱۲ اسفند , ۱۴۰۳

      دریم تیتر و Parasomnia:  یک ادیسه‌ی صوتی در ناخودآگاه ما

      ۲ اسفند , ۱۴۰۳
    • معماری

      معماری می‌تواند روح یک جامعه را لمس کند | جایزه پریتزکر ۲۰۲۵

      ۱۴ فروردین , ۱۴۰۴

      پاویون سرپنتاین ۲۰۲۵ اثر مارینا تبسم

      ۱۶ اسفند , ۱۴۰۳

      طراحان مد، امضای خود را در گراند پَله ثبت می‌کنند | گزارشی از Runway مد شانل

      ۹ اسفند , ۱۴۰۳

      جزیره‌ کوچک (Little Island)، جزیره‌ای سبز در قلب نیویورک

      ۲۵ بهمن , ۱۴۰۳

      نُه پروژه‌ برتر از معماری معاصر ایران | به انتخاب Architizer

      ۱۸ بهمن , ۱۴۰۳
    • اندیشه

      جنگ خدایان و غول‌ها

      ۳۱ فروردین , ۱۴۰۴

      ملی‌گرایی در فضای امروز کانادا: از سرودهای جمعی تا تشدید بحث‌های سیاسی

      ۴ فروردین , ۱۴۰۴

      ترامپ و قدرت تاریخ: بازخوانی دیروز برای ساخت فردا

      ۶ بهمن , ۱۴۰۳

      در دفاع از زیبایی انسانی

      ۱۲ دی , ۱۴۰۳

      اسطوره‌ی آفرینش | کیهان‌زایی و کیهان‌شناسی

      ۲ دی , ۱۴۰۳
    • پرونده‌های ویژه
      1. پرونده شماره ۱
      2. پرونده شماره ۲
      3. پرونده شماره ۳
      4. پرونده شماره ۴
      5. پرونده شماره ۵
      6. همه مطالب

      دموکراسی در فضای شهری و انقلاب دیجیتال

      ۲۱ خرداد , ۱۳۹۹

      دیجیتال: آینده یک تحول

      ۱۲ خرداد , ۱۳۹۹

      رابطه‌ی ویدیوگیم و سینما؛ قرابت هنر هفت و هشت

      ۱۲ خرداد , ۱۳۹۹

      Videodrome و مونولوگ‌‌هایی برای بقا

      ۱۲ خرداد , ۱۳۹۹

      مسیح در سینما / نگاهی به فیلم مسیر سبز

      ۱۵ مرداد , ۱۳۹۹

      آیا واقعا جویس از مذهب دلسرد شد؟

      ۱۵ مرداد , ۱۳۹۹

      بالتازار / لحظه‌ی لمس درد در اتحاد با مسیح!

      ۱۵ مرداد , ۱۳۹۹

      آخرین وسوسه شریدر

      ۱۵ مرداد , ۱۳۹۹

      هنرمند و پدیده‌ی سینمای سیاسی-هنر انقلابی

      ۱۲ مهر , ۱۳۹۹

      پایان سینما: گدار و سیاست رادیکال

      ۱۲ مهر , ۱۳۹۹

      گاوراس و خوانش راسیونالیستی ایدئولوژی

      ۱۲ مهر , ۱۳۹۹

      انقلاب به مثابه هیچ / بررسی فیلم باشگاه مبارزه

      ۱۲ مهر , ۱۳۹۹

      پورن‌مدرنیسم: الیگارشی تجاوز

      ۲۱ بهمن , ۱۳۹۹

      بازنمایی تجاوز در سینمای آمریکا

      ۲۱ بهمن , ۱۳۹۹

      تصویر تجاوز در سینمای جریان اصلی

      ۲۱ بهمن , ۱۳۹۹

      آیا آزارگری جنسی پایانی خواهد داشت؟

      ۲۱ بهمن , ۱۳۹۹

      سیاست‌های سینما و جشنواره‌های ایرانی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      خدمت و خیانت جشنواره‌ها

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      اوج و حضیض در یک ژانر / فیلم کوتاه ایرانی در جشنواره‌های خارجی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      درباره حضور فیلم‌های محمد رسول اف در جشنواره‌های خارجی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      سیاست‌های سینما و جشنواره‌های ایرانی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      اوج و حضیض در یک ژانر / فیلم کوتاه ایرانی در جشنواره‌های خارجی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      درباره حضور فیلم‌های محمد رسول اف در جشنواره‌های خارجی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      ناشاد در غربت و وطن / جعفر پناهی و حضور در جشنواره‌های جهانی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰
    • ستون آزاد

      نمایش فیلم مهیج سیاسی در تورنتو – ۳ مِی در Innis Town Hall و Global Link

      ۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      آنچه پالین کیل نمی‌توانست درباره‌ی سینمادوستان جوان تشخیص دهد

      ۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      هر کجا باشم، شعر مال من است

      ۳۰ اسفند , ۱۴۰۳

      لهجه من، هویت من: وقتی نژادپرستی زبانی خودش را پشت تمسخر پنهان می‌کند

      ۱۴ اسفند , ۱۴۰۳

      کانادا: سرزمین غرولند، چسب کاغذی و دزدهای حرفه‌ای!

      ۱۱ دی , ۱۴۰۳
    • گفتگو

      ساندنس ۲۰۲۵ | درخشش فیلم‌های ایرانی «راه‌های دور» و «چیزهایی که می‌کُشی»

      ۱۳ بهمن , ۱۴۰۳

      روشنفکران ایرانی با دفاع از «قیصر» به سینمای ایران ضربه زدند / گفتگو با آربی اوانسیان (بخش دوم)

      ۲۸ شهریور , ۱۴۰۳

      علی صمدی احدی و ساخت هفت روز: یک گفتگو

      ۲۱ شهریور , ۱۴۰۳

      «سیاوش در تخت جمشید» شبیه هیچ فیلم دیگری نیست / گفتگو با آربی اُوانسیان (بخش اول)

      ۱۴ شهریور , ۱۴۰۳

      مصاحبه اختصاصی با جهانگیر کوثری، کارگردان فیلم «من فروغ هستم» در جشنواره فیلم کوروش

      ۲۸ مرداد , ۱۴۰۳
    • درباره ما
    مجله تخصصی فینیکسمجله تخصصی فینیکس
    مقالات سینما

    بازاندیشی مسئلۀ سکس در تاریخ سینما

    فینیکسفینیکس۲۸ مرداد , ۱۴۰۳
    اشتراک گذاری Email Telegram WhatsApp
    اشتراک گذاری
    Email Telegram WhatsApp

    نوشتهٔ پدرام حسین‌زاده

    در کتاب تاریخ سینمای دیوید کوک، روایتی از فردی به نام اندرو هُلاند وجود دارد که در 14 آوریل 1894 – یعنی پیش از اکران فیلم مشهور لومیرها که معمولا به عنوان مبدا تاریخ سینما در نظر گرفته می‌شود – فروشگاه بزرگ کفش خود در خیابان برادوی نیویورک را به نخستین سالن نمایش برنامه‌های کینه‌تسکوپ تبدیل کرد و برای نمایش پنج حلقۀ سر هم شده از فیلم‌‌های زنان برهنه که ادیسن ساخته بود، از هر نفر بیست و پنج سنت دریافت کرد. از این روایت تاریخی می‌توان چنین استنباط کرد که اساسا سینما با اروتیسیزم و رویکردهای جنسی زاده می‌شود.

    The Kiss - 1896
    The Kiss – 1896

    با کمی جستجو در کاتالوگی که از عصر سینمای بدوی به جای مانده، می‌توان رد چنین نگاهی را به خوبی دنبال کرد: فیلم بوسه[1] (ویلیام هایز، 1896) یکی از نخستین فیلم‌هایی‌ست که یک عمل جنسی را به نمایش می‌گذارد، فیلم After The Ball (ژرژ ملی‌یس، 1897) یکی از نخستین نمونه‌هایی‌ست که از تصویر زنی عریان در یک فیلم روایی استفاده می‌کند، و یک فیلم مرموز آرژانتینی به نام شیطان[2] که سازنده و سال ساخت آن نامشخص است[3]، قدیمی‌ترین پورنوگرافی کشف شده توسط مورخان است. در واقع این مورد آخر را معمولا فیلمی می‌دانند که آغازکنندۀ مسیر فیلم‌های استگ[4]است؛ فیلم‌هایی آماتوری که با نام فیلم آبی[5] هم شناخته می‌شدند و معمولا در تایمی حدودا ده الی دوازده دقیقه‌ای، شامل تصاویری هاردکور از عمل جنسی بودند و عمدتا در فاحشه‌خانه‌ها به نمایش در می‌آمدند. با این حال با گذر از عصر صامت و سپس اجرای قوانین اخلاقی موسوم به کد هیز در دهۀ سی، سکس تبدیل به یک تابوی بزرگ در سینمای هالیوود به عنوان بزرگ‌ترین ساز و کار صنعتی سینما در جهان شد. هرچند در دهۀ شصت و پایان یافتن عصر استودیویی، سکس دوباره به فیلم‌ها بازگشت و حتی در دهۀ هفتاد که به عنوان پورنو چیک[6] یا عصر طلایی سینمای پورنوگرافی شناخته می‌شود، فیلم پورن به عنوان یک شکل هنری در بستر سینمای روایی مطرح شد، تا جایی که فیلمسازی مانند جرارد دامیانو، شیطان در خانم جونز[7] (1973) را به عنوان یکی از مشهورترین پورنوگرافی‌های تاریخ از روی نمایش‌نامۀ خروج ممنوع[8] سارتر می‌سازد.

    پوستر شیطان در خانم جونز، از معروف‌ترین پورنوگرافی‌های تاریخ سینما که جرارد دامیانو بر اساس نمایشنامه خروج ممنوع سارتر ساخت
    پوستر شیطان در خانم جونز، از معروف‌ترین پورنوگرافی‌های تاریخ سینما که جرارد دامیانو بر اساس نمایشنامه خروج ممنوع سارتر ساخت

    به طور کلی دو دیدگاه عمومی دربارۀ سکس در هنرهای نمایشی وجود دارد؛ نخست رویکرد اکسپلویتیشن و دوم رویکرد هنری. بررسی تاریخ سینما از منظر سکس، آوردگاهی میان این دو نگاه است. دستۀ اول خود به بخش‌های کوچکتر تقسیم شده و تمام آن‌ها را در بر می‌گیرد، از فیلم‌های مین‌استریم و بیگ پروداکشنی که از سکس استفاده می‌کنند گرفته، تا بی‌مووی‌های مشهور فیلمسازانی مانند راجر کورمن، اندی سداریس و خسوس فرانکو و البته فیلمسازان بزرگ عصر طلایی پورنوگرافی روایی. دستۀ دوم نیز بیشتر شامل فیلم‌هایی‌ست که از روایت‌های مدرن بهره می‌برند و شامل آثار فیلمسازانی مانند برتولوچی، پازولینی و فاسبیندر می‌شود.

    پوستر یکی از فیلم‌های اندی سداریس که از طریق ترکیب سکشوالیته‌های زنانه با خشونت و اسلحه و کلیشه‌های ژانر اکشن، استاد سینمای اکسپلویتیشن بود
    پوستر یکی از فیلم‌های اندی سداریس که از طریق ترکیب سکشوالیته‌های زنانه با خشونت و اسلحه و کلیشه‌های ژانر اکشن، استاد سینمای اکسپلویتیشن بود

    با این حال این دسته‌بندی از جهات بسیاری دقیق نیست؛ برای مثال در این میان تکلیف فیلمسازی مانند استنلی کوبریک چه می‌شود که آثارش مشخصا نه ارتباطی به رویکرد بهره‌گیرانۀ دستۀ اول دارد و نه به شیوه‌های روایی فیلم‌های سینمای هنری اروپا؟ حتی طبقه‌بندی بسیاری از فیلمسازان بزرگ مانند برایان دی‌پالما و پُل ورهوفن که در ظاهر به دستۀ اول نزدیک‌تر هستند نیز در کتگوری سینمای اکسپلویتیشن صحیح بنظر نمی‌رسد. با این که نگارنده اعتقاد دارد تقریبا هر شکلی از این مرزبندی‌ها در سینما دقیق نیست، اما برای اینکه متن حاضر ساختار مناسبی بیابد، ناچاریم این دسته‌بندی را پذیرفته و هر یک را جداگانه تحلیل کنیم.

    برخلاف نگاه منسوخی که هنوز در برخی منتقدان وجود دارد، سینمای اکسپلویتیشن شکلی پَست از هنر نیست، بلکه نوعی انتخاب است. نوعی نگاه به مقولۀ هنر که تماشاگرسالارتر از نگاه اروپایی مرسوم است. خود سینمای اکسپلویتیشن شاخه‌های زیادی دارد؛ برای مثال می‌توان از نانسپلویتیشن[9] نام برد که در واقع راهبه‌های کلیساها را در موقعیت‌های جنسی به تصویر می‌کشد. در سال‌های اخیر بندتا[10] (پل ورهوفن،‌2021) نمونۀ موفقی از این نوع سینما به حساب می‌آید و حتی در مروری تاریخی، فیلمسازی نزدیک به جریان هنری مانند پازولینی نیز در دکامرون[11] (1974) گوشه‌ای از گرایشش به چنین ساب‌ژانری را به تصویر می‌کشد.

    سینمای جالوی ایتالیا
    سینمای جالوی ایتالیا

    ده‌ها ساب‌ژانر دیگر در سینمای اکسپلوتیشن وجود دارد، از فیلم‌های موتوری و بلکسپلویتیشن[12] و جالو[13]ی ایتالیایی و آدمخواری گرفته تا فیلم‌های زندان زنان و کوسه‌ای مانند پیرانا[14] (جو دانته، 1978) و حتی گونه‌ای عجیب مانند نازیسپلویتیشن[15] که تصویری از شکنجه‌های جنسی توسط نازی‌ها را به تصویر می‌کشد و فرنچایز مشهور ایلسا[16]و البته سالون کیتی[17] (تینتو براس، 1976) مهم‌ترین آثار آن هستند. در اکثر این ساب‌ژانرها، علاوه بر آنکه فیلمساز رویکردی بهره‌گیرانه در قبال سوژۀ اصلی خود دارد – آدمخواران، کوسه، سیاه‌پوستان، موتور و … – سکس نیز نقشی اساسی در ساختار روایت ایفا می‌کند. به دلیل ساز و کار صنعتی سینمای اکسپلویتیشن و روش‌‌های تولید اقتصادی، تصویر سکس در این آثار معمولا به شکل یک کلیشۀ آشنا در می‌آید و بر مبنای همان رویکرد تماشاگرسالار، در مسیر انتظارات تماشاگر گام برمی‌دارد. برای مثال تماشاگر در برخورد با یک فیلم کوسه‌ای،‌ انتظار لحظه‌ای را می‌کشد که دختران لب ساحل لخت شده و بعد از دقایقی اندام‌نمایی جلوی دوربین، داخل آب بپرند و در نهایت خوراک کوسه شوند.

    فیلم پیرانا که از معروف‌ترین اکسپلویتیشن‌‌های کوسه‌ای در تاریخ سینماست
    فیلم پیرانا که از معروف‌ترین اکسپلویتیشن‌‌های کوسه‌ای در تاریخ سینماست
    نخستین فیلم از فرنچایز ایلسا که از مهم‌ترین آثار کالت شدۀ نازیسپلویتیشن در تاریخ سینماست
    نخستین فیلم از فرنچایز ایلسا که از مهم‌ترین آثار کالت شدۀ نازیسپلویتیشن در تاریخ سینماست

    نکتۀ هیجان‌انگیز دربارۀ این فیلم‌ها اینجاست که در سال‌های اخیر نوعی بازاندیشی در پژوهش‌های مرتبط با آن‌ها صورت گرفته که بر اساس آن‌ها، فیلم‌ها با خوانش‌هایی مواجه شده‌اند که در نقطه مقابل ظاهر واپس‌گرایانه‌شان می‌ایستد. شاید مهم‌ترین این پژوهش‌ها توسط جیمی مک‌دونا و در مورد راس مایر به رشتۀ تحریر درآمده است. در پژوهش مک‌دونا، راس مایر به عنوان یکی از مهم‌ترین فیلمسازان سینمای سکسپلویتیشن، از منظری فمنیستی مورد تحلیل قرار می‌گیرد و به عنوان یکی از بانیان توانمند‌سازی زنان[18] در سینما معرفی می‌شود. عمده شهرت مایر بخاطر شاهکاری به نام تندتر پوسی‌کت بکش! بکش![19] (1965) و پشت درۀ عروسک‌ها[20] (1970) است که فیلمنامۀ دومی را منتقد فیلم فقید، راجر ایبرت نوشته است. مایر در تمام فیلم‌هایش از لحنی کمپی استفاده می‌کند و نکتۀ مهم آثارش استفاده از زنانی با سینه‌های بسیار بزرگ در مقام ابژه‌های جنسی‌ست. با این حال این ظاهر کار است. مک‌دونا این مسئله را مطرح می‌کند که در فیلم‌های مایر زنان قدرتمندتر از مردان تصویر می‌شوند و آن‌ها را شکست می‌دهند، معمولا تصمیم‌گیر اصلی ماجرا هستند و حتی دربارۀ نیازها و ارضای جنسی خود سخن می‌گویند.

    نمایی از تندتر پوسی‌کت، بکش! بکش! که از شاهکارهای راس مایر به حساب می‌آید
    نمایی از تندتر پوسی‌کت، بکش! بکش! که از شاهکارهای راس مایر به حساب می‌آید

    چنین دیدگاه بدیعی در مواجهه با فیلمساز اکسپلویتیشن‌سازِ روشنفکرتری مانند تینتو براس بیشتر معنا می‌یابد. تینتو براسِ ایتالیایی که در دهۀ شصت پیرو موج هنری نو در اروپا بود و فیلمسازی آوانگارد به حساب می‌آمد، با ورود به دهۀ هفتاد به سراغ ساخت فیلم‌های اروتیک خود می‌رود و به عنوان یکی از مهم‌ترین سینماگران اکسپلویتیشن در جهان مطرح می‌شود. از منظر ظاهری در فیلم‌های براس، باسن بزرگ زنان دقیقا همان‌قدر فتیشایز می‌شوند که سینه‌ها در سینمای مایر. با این حال او نیز مانند مایر اغلب کاراکترهای زنی را تصویر می‌کند که از مردان اطراف خود قدرتمندترند و تصمیمات اصلی را می‌گیرند. مسئلۀ ارضای جنسی و نیازهای زنان حتی در سینمای براس نمود بسیار پررنگ‌تری می‌یابد. در صندوق پستی تینتو براس[21] (1995)، فیلمساز نامه‌های زنانی را می‌خواند که برایش از کمبود‌های جنسی و یا فانتزی‌های سکسی خود نوشته‌اند و آن‌ها را تبدیل به فیلم می‌کند؛ فیلم فالو![22] (2003) نیز فیلمی اپیزودیک دربارۀ فانتزی‌های جنسی زنانه است؛ و حتی واپسین فیلم بلندش عشق من[23] (2005) دربارۀ زنی‌ نیمفومانیاک است که زندگی جنسی با همسرش را جذاب نمی‌یابد و مسیر خودارضایی و سپس خیانت را در پیش می‌گیرد. بنابراین در تمام این موارد ذکر شده، با عبور از پوستۀ ظاهری سینمای اکسپلویتیشن، با خوانش‌هایی روبه‌رو هستیم که از منظر تماتیک در تضاد با آنچه از این نوع سینما انتظار داریم، قرار می‌گیرد.

    تینتو براس، فیلمسازی که در دهۀ شصت آنتونیونی بعدی سینمای ایتالیا نامیده می‌شد و در دهۀ هفتاد به استاد سینمای اروتیک معروف شد
    تینتو براس، فیلمسازی که در دهۀ شصت آنتونیونی بعدی سینمای ایتالیا نامیده می‌شد و در دهۀ هفتاد به استاد سینمای اروتیک معروف شد

    نگاه دوم به مسئلۀ سکس در سینما، با گرایش مدرنیستی در امر روایت همراه می‌شود. ظهور امر سوبژکتیو در قالب ترجیح شخصیت به داستان و ذهن‌گرایی مرسوم در سینمای هنری اروپا از اواسط دهۀ پنجاه، بستری مناسب را برای ارائۀ تصویری روان‌شناسانه از سکس در سینما فراهم کرد. در این فیلم‌ها سکس می‌تواند به مثابۀ استعاره‌ای برای تحلیل وضعیتی دیگر به کار گرفته شود. برای مثال آلن رنه نخستین فیلم بلندش هیروشیما عشق من[24] (1959) را با تصویری شاعرانه از عشق‌بازی و تنانگی بین بدن دو عاشق آغاز می‌کند که در بستری از خاکستر در هم آمیخته می‌شوند. در ادامه با تغییر مداوم وضعیت روایی از عینیت به ذهنیت و بالعکس، این تصویر غریب بدل به استعاره‌ای از خاطرات بمباران هیروشیما و ارتباط آن با حافظه و خاطره می‌شود و کارکردی چند وجهی می‌یابد.

    از سوی دیگر در بسیاری از این آثار، خود سکس به عنوان مسئلۀ اصلی در ساختار اثر مطرح می‌شود. فیلمساز ایتالیایی برناردو برتولوچی در بسیاری از فیلم‌های خود از سکس به عنوان عنصر اصلی تماتیک استفاده می‌کند. شاید مهم‌ترین فیلم او در این چارچوب، آخرین تانگو در پاریس[25] (1972) باشد که با نگاه صریح و در عین حال روانشناختی‌اش به فلسفۀ سکس، جنجال زیادی را برپا کرد.

    سکانس تجاوز با کره در فیلم آخرین تانگو در پاریس، از جنجالی‌ترین تصاویر فیلمبرداری شده در تاریخ سینماست
    سکانس تجاوز با کره در فیلم آخرین تانگو در پاریس، از جنجالی‌ترین تصاویر فیلمبرداری شده در تاریخ سینماست

    با این حال همچنان که در ابتدای بحث مطرح کردیم، این دسته‌بندی دوگانه در بسیاری از موارد کارکرد خود را از دست می‌دهد. برای مثال بسیاری از فیلم‌های هالیوودی که سکس در آن‌ها نقش پررنگی دارد، به طور کامل به هیچ یک از این دو نگاه عمومی تعلق ندارند. فیلم‌های نئونوآر هالیوودی مانند گرمای تن[26] (لارنس کاسدان، 1981)، غریزۀ اصلی[27] (پل ورهوفن، 1992)، و بدن شاهد[28] (اولی ادل، 1993) که در آن‌ها فم‌فتال‌ها برخلاف نمونه‌های نوآری و کلاسیک خود، تنانگی و عاملیت جنسی بسیار رادیکال‌تری را از خود به نمایش می‌گذارند، در نقطه‌ای بین دو نگاه مطرح شده می‌ایستند. این فیلم‌ها اگرچه در ظاهر به بهره‌کشی از جذابیت جنسی بازیگرانشان یعنی کاتلین ترنر، شارون استون، و مدونا می‌پردازند، اما در پوسته‌های عمیق‌تر خود در تلاشند تا تحلیل وضعیتی را ارائه دهند که شخصیت مرد داستان از لحاظ روانی و جنسی چنان با زن اغواگر درگیر می‌شود که توان مقابله با آن را ندارد.

    نمایی از غریزۀ اصلی
    نمایی از غریزۀ اصلی

    ***

    [1] The Kiss

    [2] El Satario

    [3] تعدادی از منتقدان فیلم را محصول 1907 در کشور آرژانتین می‌دانند و برخی دیگر با تشکیک در این فرضیه، شیطان را یک فیلم کوبایی می‌داند که در دهۀ سی ساخته شده است.

    [4] Stag Films

    [5] Blue Films

    [6] Pornochic

    [7] The Devil in Miss Jones

    [8] No Exit

    [9] Nunsploitation

    [10] Benedetta

    [11] Decameron

    [12] Blaxploitation

    [13] Giallo

    [14] Piranha

    [15] Nazisploitation

    [16] Ilsa

    [17] Salon Kitty

    [18] Female Empowerment

    [19] Faster, Pussycat! Kill! Kill!

    [20] Beyond the Valley of the Dolls

    [21] Fermo posta Tinto Brass

    [22] Fallo!

    [23] Monamour

    [24] Hiroshima Mon Amour

    [25] Last Tango In Paris

    [26] Body Heat

    [27] Basic Instinct

    [28] Body of Evidence

    اشتراک Email Telegram WhatsApp Copy Link
    مقاله قبلیمصاحبه اختصاصی با جهانگیر کوثری، کارگردان فیلم «من فروغ هستم» در جشنواره فیلم کوروش
    مقاله بعدی اسکروبال ایرانی / دربارۀ فیلم «هتل» ساختۀ مسعود اطیابی
    فینیکس

    مطالب مرتبط

    جشنواره فیلم کن ۲۰۲۵ | آلفا: بدن استریل‌شده‌ی یک فاجعه‌ی جعلی

    امیر گنجوی

    جشنواره فیلم کن ۲۰۲۵ | گزارش تصویری ۲

    فینیکس

    «رقصیدن پینا باوش»؛ همین که هستی بسیار زیباست

    محمد عبدی
    نظرتان را به اشتراک بگذارید

    Comments are closed.

    پیشنهاد سردبیر

    دان سیگل و اقتباس نئو نوآر از «آدمکش‌ها»ی ارنست همینگوی

    داستان‌های فینیکس | ۱- فیل در تاریکی

    گچ | داستان کوتاه از دیوید سالایی

    ما را همراهی کنید
    • YouTube
    • Instagram
    • Telegram
    • Facebook
    • Twitter
    پربازدیدترین ها
    Demo
    پربازدیدترین‌ها

    جشنواره فیلم کن ۲۰۲۵ | آلفا: بدن استریل‌شده‌ی یک فاجعه‌ی جعلی

    جشنواره فیلم کن ۲۰۲۵ | گزارش تصویری ۲

    «رقصیدن پینا باوش»؛ همین که هستی بسیار زیباست

    پیشنهاد سردبیر

    لهجه من، هویت من: وقتی نژادپرستی زبانی خودش را پشت تمسخر پنهان می‌کند

    امیر گنجوی

    آن سوی فینچر / درباره فیلم Mank (منک)

    امین نور

    چرا باید فیلم‌های معمایی را چند بار دید؟ / تجربه تماشای دوباره فایت کلاب

    پریسا جوانفر

    مجله تخصصی فینیکس در راستای ایجاد فضایی کاملا آزاد در بیان نظرات، از نویسنده‌ها و افراد حرفه‌ای و شناخته‌شده در زمینه‌های تخصصیِ سینما، ادبیات، اندیشه، نقاشی، تئاتر، معماری و شهرسازی شکل گرفته است.
    این وبسایت وابسته به مرکز فرهنگی هنری فینیکس واقع در تورنتو کانادا است. لازم به ذکر است که موضع‌گیری‌های نویسندگان کاملاً شخصی است و فینیکس مسئولیتی در قبال مواضع ندارد.
    حقوق کلیه مطالب برای مجله فرهنگی – هنری فینیکس محفوظ است. نقل مطالب با ذکر منبع بلامانع است.

    10 Center Ave, Unit A Second Floor, North York M2M 2L3
    • Home

    Type above and press Enter to search. Press Esc to cancel.