Close Menu
مجله تخصصی فینیکسمجله تخصصی فینیکس

    Subscribe to Updates

    Get the latest creative news from FooBar about art, design and business.

    What's Hot

    «ساتریکون» یا دوزخ فلینی

    یک پنجره برای دیدن؛ ایرانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها | بن‌بست

    وقتی سینما قصه می‌گوید | نگاهی به کتاب روایت و روایتگری در سینما

    Facebook X (Twitter) Instagram Telegram
    Instagram YouTube Telegram Facebook X (Twitter)
    مجله تخصصی فینیکسمجله تخصصی فینیکس
    • خانه
    • سینما
      1. نقد فیلم
      2. جشنواره‌ها
      3. یادداشت‌ها
      4. مصاحبه‌ها
      5. سریال
      6. مطالعات سینمایی
      7. فیلم سینمایی مستند
      8. ۱۰ فیلم برتر سال ۲۰۲۴
      9. همه مطالب

      سکوت به مثابه‌ی عصیان | درباره‌ی «پرسونا»ی برگمان

      ۱۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      «گناهکاران»؛ کلیسا، گیتار و خون‌آشام

      ۱۲ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      رئالیسم اجتماعی یا موعظه‌گری در مذمت فلاکت | نگاهی به فیلم «رها»

      ۱۰ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      حافظه در برابر استبداد | از سازه‌ی روایی تا زیبایی‌شناسی مقاومت

      ۲۰ فروردین , ۱۴۰۴

      برلیناله ۲۰۲۵ | گفتگو با نادر ساعی‌ور

      ۶ اسفند , ۱۴۰۳

      «هیچ حیوانی این چنین درنده نیست»؛ برهان قربانی و روایت امروزی شکسپیر

      ۳ اسفند , ۱۴۰۳

      برلیناله ۲۰۲۵ | گزارش فیلم ماه آبی به کارگردانی ریچارد لینکلیتر

      ۲ اسفند , ۱۴۰۳

      ماه آبی: سرود اندوهگین برای هنر، زیبایی و اشتیاق

      ۳۰ بهمن , ۱۴۰۳

      یک پنجره برای دیدن؛ ایرانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها | بن‌بست

      ۲۴ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      هفت روز از هفت وادی عشق و شک و زندان | نگاهی به فیلم «هفت روز»، ساخته‌ی علی صمدی احدی، محصول آلمان، ۲۰۲۴

      ۲۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      یک پنجره برای دیدن؛ کلاسیک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها | به بهانۀ ۷۵ سالگی فیلم «جنگل آسفالت»

      ۲۰ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      سمفونی خون و گلوله | یادداشتی بر فیلم جنگاوری به کارگردانی ری مندوزا و الکس گارلند

      ۱۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      من با نینو بزرگ شدم | گفتگو با فرانچسکو سرپیکو، بازیگر سریال «دوست نابغه من»

      ۱۹ فروردین , ۱۴۰۴

      اعتماد بین سینماگر و نویسنده از بین رفته است | گفتگو با شیوا ارسطویی

      ۲۴ اسفند , ۱۴۰۳

      گفتگوی اختصاصی | نانا اکوتیمیشویلی: زنان در گرجستان در آرزوی عدالت و دموکراسی هستند

      ۲۳ اسفند , ۱۴۰۳

      مصاحبه اختصاصی | پرده‌برداری از اشتیاق: دنی کوته از «برای پل» و سیاست‌های جنسیت در سینما می‌گوید

      ۱۸ اسفند , ۱۴۰۳

      تاسیانی به رنگ آبی، کمیکی که تبدیل به گلوله شد | نگاهی به فضاسازی و شخصیت‌پردازی در سریال تاسیان

      ۱۴ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      سرانجام، جزا! | یادداشتی بر سه اپیزود ابتدایی فصل دوم سریال آخرین بازمانده‌ از ما

      ۱۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      سریال Andor: چگونه سال‌های «گنگستری» استالین جوان الهام‌بخش مجموعه‌ی جنگ ستارگان شد

      ۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      بازخوانی یک سریال ماندگار | قصه‌های مجید و قصه‌های کیومرث

      ۲۰ فروردین , ۱۴۰۴

      وقتی سینما قصه می‌گوید | نگاهی به کتاب روایت و روایتگری در سینما

      ۲۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      رئالیسم اجتماعی در سینمای ایران

      ۱۷ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      گزارش کارگاه تخصصی آفرینش سینمایی با مانی حقیقی در تورنتو

      ۱۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      سینما به مثابه‌ی هنر | نگاهی به کتاب «دفترهای سرافیو گوبینو فیلم‌بردار سینما» اثر لوئیجی پیراندللو

      ۷ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نصرت کریمی؛ دست‌ هنرمندی که قرار بود قطع‌ شود

      ۲۹ فروردین , ۱۴۰۴

      چرا ما می­‌خواهیم باور کنیم که جیم موریسون هنوز زنده است؟

      ۱۸ فروردین , ۱۴۰۴

      هم‌آواز نبود، آوازی هم نبود | نگاهی به مستند «ماه سایه» ساخته‌ی آزاده بیزارگیتی

      ۸ فروردین , ۱۴۰۴

      نصرت کریمی، مردی برای تمام فصول

      ۲۴ اسفند , ۱۴۰۳

      «ساتریکون» یا دوزخ فلینی

      ۲۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      یک پنجره برای دیدن؛ ایرانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها | بن‌بست

      ۲۴ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      وقتی سینما قصه می‌گوید | نگاهی به کتاب روایت و روایتگری در سینما

      ۲۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      داستان‌های فینیکس | ۱۶- آئورا

      ۲۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      «ساتریکون» یا دوزخ فلینی

      ۲۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      یک پنجره برای دیدن؛ ایرانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها | بن‌بست

      ۲۴ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      وقتی سینما قصه می‌گوید | نگاهی به کتاب روایت و روایتگری در سینما

      ۲۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      هفت روز از هفت وادی عشق و شک و زندان | نگاهی به فیلم «هفت روز»، ساخته‌ی علی صمدی احدی، محصول آلمان، ۲۰۲۴

      ۲۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴
    • ادبیات
      1. نقد و نظریه ادبی
      2. تازه های نشر
      3. داستان
      4. گفت و گو
      5. همه مطالب

      نگاهی به داستان «گل‌ها» نوشته‌ی «آلیس واکر»

      ۲۰ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      درهم‌ریختگی زبان‌ها

      ۱۴ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نگاهی به داستان «ویزور» نوشته‌ی ریموند کارور

      ۱۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      بازخوانی یک شاهکار | «مسخ» نوشته‌ی فرانتس کافکا

      ۱۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نگاهی به داستان «خانواده‌ی مصنوعی» نوشته‌ی آن تایلر

      ۲ فروردین , ۱۴۰۴

      شعف در دلِ تابستان برفی | درباره «برف در تابستان» نوشتۀ سایاداویو جوتیکا

      ۲۸ اسفند , ۱۴۰۳

      رازهای کافکا | نوشتهٔ استوآرت جفریز

      ۲۴ بهمن , ۱۴۰۳

      دربارۀ رمان «آنقدر سرد که برف ببارد» نوشتۀ جسیکا اَو

      ۱۸ دی , ۱۴۰۳

      داستان‌های فینیکس | ۱۶- آئورا

      ۲۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      مرد خانه | داستان کوتاه از فرانک اُکانر

      ۲۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      داستان‌های فینیکس | ۱۵- رفیق

      ۱۶ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      داستان‌های فینیکس | ۱۴- نمایش افسانه‌ای برای وقتی دیگر

      ۹ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      اعتماد بین سینماگر و نویسنده از بین رفته است | گفتگو با شیوا ارسطویی

      ۲۴ اسفند , ۱۴۰۳

      هر رابطۀ عشقی مستلزم یک حذف اساسی است | گفتگو با انزو کرمن

      ۱۶ اسفند , ۱۴۰۳

      زمان و تنهایی | گفتگو با پائولو جوردانو، خالقِ رمان «تنهایی اعداد اول»

      ۷ اسفند , ۱۴۰۳

      همچون سفر، مادر و برفی که در نهایت آب می‌شود | گفتگو با جسیکا او نویسندۀ رمان «آنقدر سرد که برف ببارد»

      ۲۳ بهمن , ۱۴۰۳

      وقتی سینما قصه می‌گوید | نگاهی به کتاب روایت و روایتگری در سینما

      ۲۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      داستان‌های فینیکس | ۱۶- آئورا

      ۲۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      مرد خانه | داستان کوتاه از فرانک اُکانر

      ۲۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نگاهی به داستان «گل‌ها» نوشته‌ی «آلیس واکر»

      ۲۰ اردیبهشت , ۱۴۰۴
    • تئاتر
      1. تاریخ نمایش
      2. گفت و گو
      3. نظریه تئاتر
      4. نمایش روی صحنه
      5. همه مطالب

      گفتگو با فرخ غفاری دربارۀ جشن هنر شیراز، تعزیه و تئاتر شرق و غرب

      ۲۸ آذر , ۱۴۰۳

      عباس نعلبندیان با تفاوت آغاز می‌شود!

      ۱۹ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      او؛ اُگوست استریندبرگ است!

      ۲۸ فروردین , ۱۴۰۴

      کارل گئورگ بوشنر، پیشگام درام اکسپرسیونیستی 

      ۷ فروردین , ۱۴۰۴

      سفری میان سطور و روابط آدم‌ها | درباره نمایشنامه «شهر زیبا» نوشته کانر مک‌فرسن

      ۲۸ دی , ۱۴۰۳

      تاب‌آوری در زمانه فردگرایی | درباره نمایش «کتابخانه نیمه‌شب»

      ۱۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نمایشی درباره زندگی سهراب شهید ثالث | درباره اجرای «فوگ غربت» به نویسندگی و کارگردانی نیما شهرابی

      ۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نمایشی که تمام تماشاگران را از حال می‌­برد

      ۳۰ فروردین , ۱۴۰۴

      اندکی عشق و کمی بیشتر اقتدارگرایی | درباره نمایش «هارشدگی» به کارگردانی پویان باقرزاده

      ۲۱ فروردین , ۱۴۰۴

      عباس نعلبندیان با تفاوت آغاز می‌شود!

      ۱۹ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      تاب‌آوری در زمانه فردگرایی | درباره نمایش «کتابخانه نیمه‌شب»

      ۱۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نمایشی درباره زندگی سهراب شهید ثالث | درباره اجرای «فوگ غربت» به نویسندگی و کارگردانی نیما شهرابی

      ۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نمایشی که تمام تماشاگران را از حال می‌­برد

      ۳۰ فروردین , ۱۴۰۴
    • نقاشی
      1. آثار ماندگار
      2. گالری ها
      3. همه مطالب

      پنجاه تابلو | ۴۵- جرج گروس: نقاشی از دل دادائیسم و آنارشیسم

      ۲۲ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۴- فلیکس نوسبام: نقاش هولوکاست

      ۱۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۳- مردان برهنه از نگاه سیلویا اسلی

      ۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۲- پیتر دویگ: نقاش نقاشان

      ۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      فرانسیس بیکن؛ آخرالزمان بشر قرن بیستم

      ۲۱ دی , ۱۴۰۳

      گنجی که سال‌ها در زیرزمین موزۀ هنرهای معاصر تهران پنهان بود |  گفتگو با عليرضا سميع آذر

      ۱۵ آذر , ۱۴۰۳

      پنجاه تابلو | ۴۵- جرج گروس: نقاشی از دل دادائیسم و آنارشیسم

      ۲۲ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۴- فلیکس نوسبام: نقاش هولوکاست

      ۱۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۳- مردان برهنه از نگاه سیلویا اسلی

      ۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۲- پیتر دویگ: نقاش نقاشان

      ۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴
    • موسیقی
      1. آلبوم های روز
      2. اجراها و کنسرت ها
      3. مرور آثار تاریخی
      4. همه مطالب

      در فاصله‌ای دور از زمین | تحلیل جامع آلبوم The Overview اثر استیون ویلسون

      ۱۷ فروردین , ۱۴۰۴

      گرمی ۲۰۲۵ | وقتی موسیقی زیر سایه انتقادات و مصالحه قرار می‌گیرد

      ۱۲ اسفند , ۱۴۰۳

      دریم تیتر و Parasomnia:  یک ادیسه‌ی صوتی در ناخودآگاه ما

      ۲ اسفند , ۱۴۰۳

      وودستاک: اعتراضی فراتر از زمین‌های گلی

      ۲۳ دی , ۱۴۰۳

      چرا ما می­‌خواهیم باور کنیم که جیم موریسون هنوز زنده است؟

      ۱۸ فروردین , ۱۴۰۴

      زناکیس و موسیقی

      ۲۷ دی , ۱۴۰۳

      چرا ما می­‌خواهیم باور کنیم که جیم موریسون هنوز زنده است؟

      ۱۸ فروردین , ۱۴۰۴

      در فاصله‌ای دور از زمین | تحلیل جامع آلبوم The Overview اثر استیون ویلسون

      ۱۷ فروردین , ۱۴۰۴

      گرمی ۲۰۲۵ | وقتی موسیقی زیر سایه انتقادات و مصالحه قرار می‌گیرد

      ۱۲ اسفند , ۱۴۰۳

      دریم تیتر و Parasomnia:  یک ادیسه‌ی صوتی در ناخودآگاه ما

      ۲ اسفند , ۱۴۰۳
    • معماری

      معماری می‌تواند روح یک جامعه را لمس کند | جایزه پریتزکر ۲۰۲۵

      ۱۴ فروردین , ۱۴۰۴

      پاویون سرپنتاین ۲۰۲۵ اثر مارینا تبسم

      ۱۶ اسفند , ۱۴۰۳

      طراحان مد، امضای خود را در گراند پَله ثبت می‌کنند | گزارشی از Runway مد شانل

      ۹ اسفند , ۱۴۰۳

      جزیره‌ کوچک (Little Island)، جزیره‌ای سبز در قلب نیویورک

      ۲۵ بهمن , ۱۴۰۳

      نُه پروژه‌ برتر از معماری معاصر ایران | به انتخاب Architizer

      ۱۸ بهمن , ۱۴۰۳
    • اندیشه

      جنگ خدایان و غول‌ها

      ۳۱ فروردین , ۱۴۰۴

      ملی‌گرایی در فضای امروز کانادا: از سرودهای جمعی تا تشدید بحث‌های سیاسی

      ۴ فروردین , ۱۴۰۴

      ترامپ و قدرت تاریخ: بازخوانی دیروز برای ساخت فردا

      ۶ بهمن , ۱۴۰۳

      در دفاع از زیبایی انسانی

      ۱۲ دی , ۱۴۰۳

      اسطوره‌ی آفرینش | کیهان‌زایی و کیهان‌شناسی

      ۲ دی , ۱۴۰۳
    • پرونده‌های ویژه
      1. پرونده شماره ۱
      2. پرونده شماره ۲
      3. پرونده شماره ۳
      4. پرونده شماره ۴
      5. پرونده شماره ۵
      6. همه مطالب

      دموکراسی در فضای شهری و انقلاب دیجیتال

      ۲۱ خرداد , ۱۳۹۹

      دیجیتال: آینده یک تحول

      ۱۲ خرداد , ۱۳۹۹

      رابطه‌ی ویدیوگیم و سینما؛ قرابت هنر هفت و هشت

      ۱۲ خرداد , ۱۳۹۹

      Videodrome و مونولوگ‌‌هایی برای بقا

      ۱۲ خرداد , ۱۳۹۹

      مسیح در سینما / نگاهی به فیلم مسیر سبز

      ۱۵ مرداد , ۱۳۹۹

      آیا واقعا جویس از مذهب دلسرد شد؟

      ۱۵ مرداد , ۱۳۹۹

      بالتازار / لحظه‌ی لمس درد در اتحاد با مسیح!

      ۱۵ مرداد , ۱۳۹۹

      آخرین وسوسه شریدر

      ۱۵ مرداد , ۱۳۹۹

      هنرمند و پدیده‌ی سینمای سیاسی-هنر انقلابی

      ۱۲ مهر , ۱۳۹۹

      پایان سینما: گدار و سیاست رادیکال

      ۱۲ مهر , ۱۳۹۹

      گاوراس و خوانش راسیونالیستی ایدئولوژی

      ۱۲ مهر , ۱۳۹۹

      انقلاب به مثابه هیچ / بررسی فیلم باشگاه مبارزه

      ۱۲ مهر , ۱۳۹۹

      پورن‌مدرنیسم: الیگارشی تجاوز

      ۲۱ بهمن , ۱۳۹۹

      بازنمایی تجاوز در سینمای آمریکا

      ۲۱ بهمن , ۱۳۹۹

      تصویر تجاوز در سینمای جریان اصلی

      ۲۱ بهمن , ۱۳۹۹

      آیا آزارگری جنسی پایانی خواهد داشت؟

      ۲۱ بهمن , ۱۳۹۹

      سیاست‌های سینما و جشنواره‌های ایرانی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      خدمت و خیانت جشنواره‌ها

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      اوج و حضیض در یک ژانر / فیلم کوتاه ایرانی در جشنواره‌های خارجی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      درباره حضور فیلم‌های محمد رسول اف در جشنواره‌های خارجی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      سیاست‌های سینما و جشنواره‌های ایرانی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      اوج و حضیض در یک ژانر / فیلم کوتاه ایرانی در جشنواره‌های خارجی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      درباره حضور فیلم‌های محمد رسول اف در جشنواره‌های خارجی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      ناشاد در غربت و وطن / جعفر پناهی و حضور در جشنواره‌های جهانی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰
    • ستون آزاد

      نمایش فیلم مهیج سیاسی در تورنتو – ۳ مِی در Innis Town Hall و Global Link

      ۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      آنچه پالین کیل نمی‌توانست درباره‌ی سینمادوستان جوان تشخیص دهد

      ۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      هر کجا باشم، شعر مال من است

      ۳۰ اسفند , ۱۴۰۳

      لهجه من، هویت من: وقتی نژادپرستی زبانی خودش را پشت تمسخر پنهان می‌کند

      ۱۴ اسفند , ۱۴۰۳

      کانادا: سرزمین غرولند، چسب کاغذی و دزدهای حرفه‌ای!

      ۱۱ دی , ۱۴۰۳
    • گفتگو

      ساندنس ۲۰۲۵ | درخشش فیلم‌های ایرانی «راه‌های دور» و «چیزهایی که می‌کُشی»

      ۱۳ بهمن , ۱۴۰۳

      روشنفکران ایرانی با دفاع از «قیصر» به سینمای ایران ضربه زدند / گفتگو با آربی اوانسیان (بخش دوم)

      ۲۸ شهریور , ۱۴۰۳

      علی صمدی احدی و ساخت هفت روز: یک گفتگو

      ۲۱ شهریور , ۱۴۰۳

      «سیاوش در تخت جمشید» شبیه هیچ فیلم دیگری نیست / گفتگو با آربی اُوانسیان (بخش اول)

      ۱۴ شهریور , ۱۴۰۳

      مصاحبه اختصاصی با جهانگیر کوثری، کارگردان فیلم «من فروغ هستم» در جشنواره فیلم کوروش

      ۲۸ مرداد , ۱۴۰۳
    • درباره ما
    مجله تخصصی فینیکسمجله تخصصی فینیکس
    مقالات سینما

    اوپنهایمر / کریستوفر نولان

    پرویز جاهدپرویز جاهد۱ فروردین , ۱۴۰۳
    اشتراک گذاری Email Telegram WhatsApp
    اشتراک گذاری
    Email Telegram WhatsApp

    کوبیست‌ها با تدوینِ یک نظام عقلانی در هنر کوشیدند مفهوم نسبیت واقعیت، به‌هم بافتگی پدیده‌ها و تأثیر متقابل وجوه هستی را تحقق بخشند. جوهر فلسفی این سبک با کشف‌های جدید دانشمندان -به‌خصوص در حوزه علم فیزیک- همانندی داشت.

    رویین پاکباز (دایره‌المعارف هنر)

    کوبیسم به‌مثابه سبک

    پل دیکن -نویسنده و پژوهش‌گر فلسفه علم- در مقاله‌ی مقدمه‌ای بر نظریه نسبیت[i]به تأثیرات کتاب نظریه نسبیت: خاص و عام اینشتین بر هنر نوگرای قرن بیست می‌پردازد. او به‌نقل از توماس کرِیوِن -منتقد آمریکایی- سبک کوبیسم را با الهام از نظریه نسبیت شرح می‌دهد؛ کوبیسم از برهم نهادنِ هم‌زمانِ چند نقطه‌ی دید نسبت به یک ابژه نمایان می‌شود -در این صورت واقعیت به‌شکل نسبیت‌گرا نمایش داده می‌شود. برای نمونه، پیکاسو در تابلوی دورا مار و گربه، شخصیت دورا مار را هم‌زمان از تمام‌رخ و نیم‌رخ -روی هم- نمایان کرده و فرم‌های سه‌بعدی را به سطوح دوبعدی قسمت کرده و یکی از مهم‌ترین بنیان‌های هنر غرب -پرسپکتیو- را درهم می‌شکند. از سوی دیگر تکنیک کلاژ، تکرار خط و فرم ایده‌ای نسبیت‌گرا و فضا-زمانی پدید آورده که دنیای اطراف را مضطرب و مردد نشان می‌دهد.

    تونی رابین نیز در کتاب سایه‌های واقعیت: بعد چهارم در نسبیت، کوبیسم و ​​تفکر مدرن شیوه‌ی پیکاسو را به فرافکنی (Projection Model) تشبیه می‌کند؛ شیوه‌ای که در آن واقعیتْ برآمده از نظامی است که فرضیه‌ها و نظریات را پوشش می‌دهد؛ زیرا فرافکنی، منحرف شدن است، و یا نسبت دادن تعارضات و ستیزهای درونی به دنیای خارج. از این روی نقاشی‌های کوبیستی، تردیدهای قرن بیستم را به واقعیت تحمیل می‌کند و جلوه‌گرِ ناسازگاری‌های زمان خود است -خصوصاً جنگ‌وجدالِ فیزیک و فلسفه با مفهوم واقعیت. سده‌ی بیستم، سده‌ی تردیدهاست؛ تردیدهایی که نسبیت‌گرایی و چندصدایی را جایگزین تک‌صداییِ سنت می‌کند -تا آن‌جا که باختین، هوموفونی (تک‌صدایی) را فساد منطق تبادل نظری (Dialogism) می‌خواند. حتّی ردپای انگاره‌ی نسبیت‌گرایی در ادبیات مدرن و روایت‌های پلی-فونیک کمی پیش‌تر از هنر تجسمی به‌چشم می‌خورد.

    سینمای مدرن نیز با این مفهوم بیگانه نیست. از فیلم‌های مدرن دوره نخست سینما (آوانگاردهای دهه 1920) تا دوره‌ی دوم با نمونه‌های هیروشیما و مارین باد و تا آن‌چه در سینمای گدار به‌عنوان «فرم گسیخته» تعریف می‌شود[ii]. رویکرد غیرتداومی سینمای مدرن -‌هم‌پای ادبیات مدرنِ سال‌های آغازین قرن بیست و هم‌عصر رمان نوی اواخر دهه 1950- تصویرگر شکلی از واقعیت بود که می‌توان با فلسفه‌ی نسبیت فضا-زمان تبیینش کرد. این نمونه‌ها در فرمْ -به‌شکل تشدیدیافته- برهم‌ریزنده‌ی واقعیت بوده و نسبت به مفهوم واقعیت، با تردید برخورد می‌کند. این آثار در واقعیتِ  داستانی خود نیز تردید دارند تا آن‌جا که نمی‌توان با قطعیت داستان‌شان را شرح داد؛ بنابراین فلسفه‌ی نسبیت در سینمای مدرن خودبه‌خود به فرم انتزاع نزدیک‌تر بود تا تداوم مکان-زمان. ولی شاید از معدود فیلم‌ها که در شیوه روایت، بنای واقع‌گرا و متداوم را بر مبنای نسبیت‌گرایی بنیان می‌کند اوپنهایمر باشد (و یا در تعریفِ گسترده‌تر، سینمای نولـان)؛ فیلمی بیوگرافیکال و سرراست امّا در فرم، مایل به «نسبیت، کوبیسم و تفکر مدرن».

    اوپنهایمر یک ناسازگاری است؛ هم‌زمان فرمی است گسیخته و پیوسته. پیوسته است چون فیلمی است سرراست با آغاز و فرجامی معلوم و قهرمان و هدفِ آشکار. و گسیخته است چون فیلمی است نامرسوم در شکل و شیوه‌ی روایت بصری. به‌تعبیر کوواچ فرم گسیخته با تکنیک‌های برهم‌زننده‌ی روایت هم‌راه است. فرم گسیخته، غیرتداومی است و تکنیک‌های گسست روایت، عناصر دیداری و شنیداری را از پیوستار زمان زمان-مکان جدا می‌کند. این رویکرد، در تدوین اوپنهایمر به‌وضوح دریافت می‌شود. تقطیع‌های تشدیدیافته، اغلب صحنه‌ها را به اجزای بسیار کوچک قسمت کرده است. این فرم گسیخته امّا کارکردش چیست؟ به‌نظر می‌رسد همان روشی را برگزیده که نقاشی‌های کوبیستی -که هردو بر پایه‌ی فلسفه نسبیت بنیان شده است. اگر کوبیسمِ ترکیبی، فرافکنیِ یک ایده‌ی فلسفه در واقعیت بود، اوپنهایمر فیلمی است درباره پدر بمب اتم؛ پس بدیهی است که ساختار زبانیِ تصویرش را بر پایه‌ی نسبیت‌گرایی اینشتین شکل دهد. این تقطیع‌های شدید قصد دارد ابژه را -هم‌زمان- از چند زاویه تصویر کند و با برهم نهادن تصویرها، سبکی کوبیستی بیافریند. و از این طریق، سرگذشت یک دانشمند فیزیک را روایت کند.

    برای نمونه، نخستین صحنه‌ای که لوئیس استراوس -رئیس کمیسیون انرژی اتمی- حضور می‌یابد، زمانی است که با وکیل خود درباره جلسه‌ی تأیید سنا گفت‌وگو می‌کند. صحنه سی ثانیه است و دوازده کات دارد:

    1. کلوس-آپ استراوس به 2. نمای دونفره‌ی استراوس و وکیل به 3. مدیوم-کلوس-آپ استراوس به 4. مدیوم-کلوس-آپ وکیل به 5. نمای لـانگ-شاتِ سه‌نفره به 6. مدیوم-شات استراوس به 7. مدیوم-کلوس-آپ وکیل (تکرار نمای چهار) به 8. تکرار نمای شش به 9. تکرار نمای چهار و هفت به 10. نمای سه‌نفره‌ی استراوس، دستیارش با نقطه تمرکز در پس‌زمینه که منشی آغاز جلسه سنا را اطلاع می‌دهد به 11. نمای متوسط و دونفره‌ی استراوس و وکیل به 12. نمای متوسط استراوس.

    همان‌طور که پیداست این صحنه از طریق تقطیع‌های پرشمار به اندازه‌-نماهای متفاوت و متغیر و تکرار چندنما، تداوم را درهم می‌ریزد و واقعیت را مخدوش می‌کند. دقت در شیوه‌ی تقطیع‌ها نشان می‌دهد که تدوین در این صحنه تداومی نیست بلکه نقاط کات‌خورده، همه لحظه‌هایی است که هنوز حرف و نکته‌ی شخصیت‌ها در گفت‌وگو منعقد نشده و کات‌های ناگهانی امکان دریافت کامل واقعیت جاری در صحنه را از بین می‌برد. این صحنه دارای سبک کوبیستی است که هم‌زمانی و چندنماییِ مونتاژی از یک ابژه را تمهید خود قرار داده است.

    دیوید بوردول این شیوه‌ -که سبک کریستوفر نولـان را شکل داده- روایت‌گری ناموثق (Untrustworthy Narration) می‌خواند. آن‌چه مدنظر بوردول از تحلیل سبک نولـان -با روش‌های تقطیع و مونتاژی است، ابقای تردیدها و ابهام‌هاست در روایت‌های تودرتویی که تصویر می‌شود. به بیان دیگر، روایات سینمای نولـان اغلب برپایه‌ی مباحث نظری بسط یافته‌ ولی بافتاری عامه‌پسند دارد (اکشن-تریلر) و اگرچه عامه‌پسندیِ بافتار به قطعیت داستان‌ها می‌انجامد، شکل بصری فیلم و «روایت‌گری ناموثق»، باعث باقی‌ماندن تردیدها و عدم قطعیتی می‌شود که حول همان مباحث نظری می‌گردد. به همین منظور تدوین در سینمای نولـان یک امر غیرتداومی است (مونتاژ) که روی محور داستان‌های متداوم حرکت می‌کند و توأمان یک ناسازگاری را پدید می‌آورد. با این وجود، اوپنهایمر نزدیک‌ترین روایت را به روایت‌گری ناموثق سبکِ نولـان دارد؛ زیرا قاعده و اساس داستان را نسبیت اینشتین تشکیل داده و داستان درباره رابرت اوپنهایمر و فیزیک کوانتوم و بمب هسته‌ای است. از این روی روایت‌گری ناموثق مونتاژی در واپسین اثر کریستوفر نولـان شکل کوبیستی نیز می‌یابد.

    آندراش ب. کوواچ، کلاژ را به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های «فرم گسیخته» در نظر می‌گیرد. در عین حال کلاژ کردن تصویرها ضمن برهم‌زننده‌گی تداوم، نمودِ ایده‌ی فضا-زمانی در سینماست زیرا صوت و تصویر را از پیوسته‌گی مکان-زمان جدا کرده و به نسبیت‌گرایی فضا-زمانی می‌رساند. و اوپنهایمر از طریق تکنیک کلاژ نیز چنین است:

    فصل کلاژی/ مونتاژی ورود اوپنهایمر به دانشگاه گوتینگن آلمان تا هنگام پژوهش و تأثیرپذیریِ چندساله‌اش، حدود نود ثانیه و با حدود شصت کات نشان داده می‌شود. این تعداد نما در واقع بخش عمده‌ای‌اش تکرار چندنمای اصلی است که به یک‌دیگر مونتاژ شده‌اند و کلاژی از چند موقعیت -در عرض چند سال- و با مفهوم کوانتوم را شکل می‌‌دهد. در این فصل، کلاژ تصاویر -همانند آن‌چه ویچل لیندزی هیروگلیف سینما می‌خواندش- دنیای درونِ رابرت اوپنهایمر را آشکار می‌کند. این نماهای اساسی عبارتند از:

    الف) گذر از ابرها به آن‌سوی مرزها

    ب) فرمی انتزاعی؛ فوتون‌ها و حرکت‌شان به‌سوی امواج الکترومغناطیس (نظریه کوانتوم)

    پ) نگاه خیره‌ی رابرت اوپنهایمر به جلوه‌ها و نقش‌های روی شیشه‌های کلیسای جامع سنتْ جانِ گوتینگن

    ت) ورود اوپنهایمر به موزه‌ی پیکاسو در پاریس و تماشای نقاشی کوبیستیِ «زنی با بازوهای متقاطع»

    ث) نشستن کنار آتش و خواندن اشعاری از کتاب سرزمین بی‌حاصلِ الیوت

    ج) شکستن جام‌های شیشه‌ای توسط اوپنهایمر

    چ) نشستن سر کلـاس و گوش سپردن به صحبت‌های استاد

    ح) پخش قطعه‌ای از استراوینسکی

    خ) پژوهش، نوشتن، کشف‌ کردن، پروخالی کردن تخته سیاه

    در واقع ُنه نمای اساسی که میانگینْ هریک حدود شش‌بار -از زوایای متعدد- تکرار می‌شود و با یک‌دیگر می‌آمیزد این فصل را شکل داده است. شگرد کوبیستیِ مونتاژ، بر هم نهادن و آمیختن در بافتار یک‌دیگر است که سبک فیلم را با کلاژ/ هیروگلیف/ کوبیسمی برآمده از فلسفه و فیزیک تعریف می‌کند. حالـا برهم نهادن این نماها و تکرارشان چه معنایی دارد؟

    اوپنهایمر تحت تأثیر است؛ و تأثیرات فلسفه، فیزیک و هنر است که دنیای کوانتومی او را می‌سازد. از پیکاسو تا استراوینسکی. در تمام ایده‌های هنری، اجزا حرکتِ نامنظمی را پیش گرفته‌اند. همان‌طور که اجزای کوبیسمِ «زنی با بازوهای متقاطع» پیکاسو درهم‌ریخته می‌نماید، دگرگونی‌های ضرباهنگ و تندای موسیقی استراوینسکی، جهان واقع را -چونان نُت‌های موسیقی- به ذرات ریز نامنظمی بدل می‌کند که قرار گرفتن‌شان کنار یک‌دیگر، نظمی برقرار می‌کند برای نمایش بی‌نظمی جهان. درست مانند شکستن جام‌ها که هریک به بی‌شمار ذره بدل می‌شود. اوپنهایمر، مانند هنرمندان نام‌برده -با شکستن جام شیشه‌ای- نظم را بهم می‌ریزد تا از طریق بی‌نظمیِ پیش‌امده، نظمِ کوانتومی خود را ایجاد کند. این هم‌نمایی با هنر معماری (کلیسای سنتْ جان) و هنر شعر (الیوت) نیز، زبان هیروگلیفِ فصل را می‌سازد؛ زبانی که هر نما به‌عنوان ماده خام در هم‌جواری مواد خام دیگر، معنا را خلق می‌کند. در نهایت، نتیجه‌ی این ایده‌ها و تکرارشان، به نمای انتزاعی ب، معنای کوانتومی می‌بخشد.

    نسبیت به‌مثابه فرم

    فرم روایی اوپنهایمر نیز برپایه ایده‌ی نسبیت بسط داده شده: داستانِ سرنوشت رابرت اوپنهایمر هم‌زمان از زاویه دید دونفر روایت می‌شود (خودِ اوپنهایمر و لوئیس استراوس). این هم‌زمانی و برهم‌ نهادن دو راوی، دو روایت و یک واقعه، خود نیز معیوب کردن ساختارهای واقعیت محسوب می‌شود. صحنه‌های مربوط به نقطه‌ی دید اوپنهایمر، با رنگ است و نقطه‌ی دید استراوس، سیاه‌وسفید. برای نمونه یکی از مهم‌ترین صحنه‌ها که از زاویه دید هردو -در دو جای متفاوت- تصویر می‌شود، قضیه‌ی اینشتین، اوپنهایمر و استراوس است: استراوس تصور می‌کند اوپنهایمر باعث بهم خوردن دوستی‌اش با اینشتین شده و این سؤتفاهم سبب‌ساز مشکلـات متعددی می‌شود.

    نخستین‌بار این صحنه به‌شکل سیاه‌وسفید (نقطه دید استراوس) دیده شده و بار دیگر فرجامِ کار، صحنه به‌شکل رنگی و از نقطه‌ی دید اوپنهایمر، گره‌گشایی می‌شود. انطباق این دو صحنه یادآور نظریه «نسبیت هم‌زمانی» است که در نسبیت خاص اینشتین منتشر شده. به این معناست که «دو رویداد که برای یک ناظر هم‌زمان هستند، ممکن است برای ناظر دیگری که نسبت به ناظر نخست در حرکت است، هم‌زمان نباشند». در واقع برای اوپنهایمر دو رویداد هم‌زمان است: الف) رویدادی در زمان حال -نزدیک شدن استراوس و دور شدن اینشتین و ب) رویدادی در زمان آینده، تجلیل از اوپنهایمر. این دو رویداد چه ارتباطی با یک‌دیگر دارند؟ اینشتین به اوپنهایمر گوش‌زد می‌کند که در آینده باید تاوان نبوغش را پس دهد و اوپنهایمر به اینشتین، نابودی دنیا از طریق واکنش زنجیره‌ای را اطلاع می‌دهد -انگار اینشتین نیز با شنیدن خبر نابودی دنیا، در برزخ خود فرو می‌رود و گویی او نیز تاوان نبوغش را پس می‌دهد. هردو دانشمند در استیصال محض قرار می‌گیرند. اما ناظر در حرکت -استراوس- بی‌خبر از هم‌زمانی دو رویداد است و همین سبب‌ساز سوءتفاهم می‌شود. آن‌چه پیداست، به‌کارگیری مباحث نظری در داستان‌پردازی اوپنهایمر است. و فرم سینمای نولـان را به عبارت Theoretical presentation (نمایش نظری) می‌رسد؛ در واقع نولـان ایده‌های نظری را تا سطح داستان عامه‌پسند ساده‌سازی می‌کند.

    کوانتوم به‌مثابه پی‌رنگ

    دو پی‌رنگ به‌موازات یک‌دیگر حرکت می‌کند. الف) جلسه‌ی تأیید سنا برای تصدی استراوس به عنوان وزیر بازرگانی -که از خلـال آن داستان اوپنهایمر توسط استراوس بازگو می‌شود و ب) ماجرای اوپنهایمر از دوران تحصیل تا بدل شدن به پدر بمب اتمی و تا دادگاه مک‌کارتی. نام پی‌رنگ مرتبط با استراوس هم‌جوشی (Fusion) است و آن‌یک، شکافت (Fission). این‌ نام‌ها هرکدام فرآیند تحریک هسته اتم و تولید انرژی را منجر می‌شود. «هم‌جوشی» به دمای بالـا احتیاج دارد -نظیر خورشید که در آن «اتم‌های هیدروژن با یک‌دیگر ترکیب شده و منجر به تولید هلیوم می‌شود». این فرآیند ساخت بمب هیدروژنی را ممکن می‌سازد در حالی که «بمب‌های اتمی به شکافت متکی هستند»[iii] . پی‌رنگ مربوط به پدر بمب اتم (رابرت اوپنهایمر) با عنوان «شکافت» حرکت می‌کند امّا در پی‌رنگ دیگر، سیاست‌های دوران مک‌کارتیسم با سرنوشت اوپنهایمر همان کاری را می‌کند که هم‌جوشیِ بمب‌های سنگین‌تر؛ بنابراین می‌توان «هم‌جوشی» را برای سیاست‌بازی‌های سیاه‌وسفیدِ فیلم برگزید که تبعاتش همانند بمب هیدروژنی است. و نیز تعبیر دیگری را برای هم‌جوشی می‌توان به‌کار گرفت: روی عنوان‌بندی آغازین، جمله‌ای نقش می‌بندد: «پرومته، آتش را از خدایان دزدید و به انسان داد. از این‌ روی به صخره‌ای زنجیر شد و تا ابد مورد شکنجه قرار گرفت». انگار دستاورد اوپنهایمر «شکافت» است امّا مجازاتش توسط خدایان (سیاست‌مداران) «هم‌جوشی» است.

     

     

     

    [i] Seeing Time: Einstein’s Theory of Relativity for Beginners by Paul Dicken

    [ii] ر. ک به مدرنیسم در سینما/ آندراش بالینت کوواچ/ ص 188

    [iii] Natural Sciences

    کریستوفر نولان اوپنهایمر
    اشتراک Email Telegram WhatsApp Copy Link
    مقاله قبلیجشنِ هنر شیراز، تلاقی فرهنگ شرق و غرب
    مقاله بعدی آگران­دیسمان: یک بازاندیشی / به بهانه‌ی انتشار قطعه­ شنیداری آگران‌دیسمان ساخته نادر مشایخی
    پرویز جاهد

    مطالب مرتبط

    «ساتریکون» یا دوزخ فلینی

    پرویز جاهد

    یک پنجره برای دیدن؛ ایرانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها | بن‌بست

    سحر عصرآزاد

    وقتی سینما قصه می‌گوید | نگاهی به کتاب روایت و روایتگری در سینما

    رضا‍ صائمی
    نظرتان را به اشتراک بگذارید

    Comments are closed.

    پیشنهاد سردبیر

    دان سیگل و اقتباس نئو نوآر از «آدمکش‌ها»ی ارنست همینگوی

    داستان‌های فینیکس | ۱- فیل در تاریکی

    گچ | داستان کوتاه از دیوید سالایی

    ما را همراهی کنید
    • YouTube
    • Instagram
    • Telegram
    • Facebook
    • Twitter
    پربازدیدترین ها
    Demo
    پربازدیدترین‌ها

    «ساتریکون» یا دوزخ فلینی

    یک پنجره برای دیدن؛ ایرانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها | بن‌بست

    وقتی سینما قصه می‌گوید | نگاهی به کتاب روایت و روایتگری در سینما

    پیشنهاد سردبیر

    لهجه من، هویت من: وقتی نژادپرستی زبانی خودش را پشت تمسخر پنهان می‌کند

    امیر گنجوی

    آن سوی فینچر / درباره فیلم Mank (منک)

    امین نور

    چرا باید فیلم‌های معمایی را چند بار دید؟ / تجربه تماشای دوباره فایت کلاب

    پریسا جوانفر

    مجله تخصصی فینیکس در راستای ایجاد فضایی کاملا آزاد در بیان نظرات، از نویسنده‌ها و افراد حرفه‌ای و شناخته‌شده در زمینه‌های تخصصیِ سینما، ادبیات، اندیشه، نقاشی، تئاتر، معماری و شهرسازی شکل گرفته است.
    این وبسایت وابسته به مرکز فرهنگی هنری فینیکس واقع در تورنتو کانادا است. لازم به ذکر است که موضع‌گیری‌های نویسندگان کاملاً شخصی است و فینیکس مسئولیتی در قبال مواضع ندارد.
    حقوق کلیه مطالب برای مجله فرهنگی – هنری فینیکس محفوظ است. نقل مطالب با ذکر منبع بلامانع است.

    10 Center Ave, Unit A Second Floor, North York M2M 2L3
    • Home

    Type above and press Enter to search. Press Esc to cancel.