Close Menu
مجله تخصصی فینیکسمجله تخصصی فینیکس

    Subscribe to Updates

    Get the latest creative news from FooBar about art, design and business.

    What's Hot

    جهنم‌گردی با آقای یوزف پرونک؛ نگاهی به رمان کوتاه «یوزف پرونک نابینا و ارواح مُرده»

    «ساتریکون» یا دوزخ فلینی

    یک پنجره برای دیدن؛ ایرانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها | بن‌بست

    Facebook X (Twitter) Instagram Telegram
    Instagram YouTube Telegram Facebook X (Twitter)
    مجله تخصصی فینیکسمجله تخصصی فینیکس
    • خانه
    • سینما
      1. نقد فیلم
      2. جشنواره‌ها
      3. یادداشت‌ها
      4. مصاحبه‌ها
      5. سریال
      6. مطالعات سینمایی
      7. فیلم سینمایی مستند
      8. ۱۰ فیلم برتر سال ۲۰۲۴
      9. همه مطالب

      سکوت به مثابه‌ی عصیان | درباره‌ی «پرسونا»ی برگمان

      ۱۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      «گناهکاران»؛ کلیسا، گیتار و خون‌آشام

      ۱۲ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      رئالیسم اجتماعی یا موعظه‌گری در مذمت فلاکت | نگاهی به فیلم «رها»

      ۱۰ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      حافظه در برابر استبداد | از سازه‌ی روایی تا زیبایی‌شناسی مقاومت

      ۲۰ فروردین , ۱۴۰۴

      برلیناله ۲۰۲۵ | گفتگو با نادر ساعی‌ور

      ۶ اسفند , ۱۴۰۳

      «هیچ حیوانی این چنین درنده نیست»؛ برهان قربانی و روایت امروزی شکسپیر

      ۳ اسفند , ۱۴۰۳

      برلیناله ۲۰۲۵ | گزارش فیلم ماه آبی به کارگردانی ریچارد لینکلیتر

      ۲ اسفند , ۱۴۰۳

      ماه آبی: سرود اندوهگین برای هنر، زیبایی و اشتیاق

      ۳۰ بهمن , ۱۴۰۳

      یک پنجره برای دیدن؛ ایرانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها | بن‌بست

      ۲۴ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      هفت روز از هفت وادی عشق و شک و زندان | نگاهی به فیلم «هفت روز»، ساخته‌ی علی صمدی احدی، محصول آلمان، ۲۰۲۴

      ۲۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      یک پنجره برای دیدن؛ کلاسیک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها | به بهانۀ ۷۵ سالگی فیلم «جنگل آسفالت»

      ۲۰ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      سمفونی خون و گلوله | یادداشتی بر فیلم جنگاوری به کارگردانی ری مندوزا و الکس گارلند

      ۱۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      من با نینو بزرگ شدم | گفتگو با فرانچسکو سرپیکو، بازیگر سریال «دوست نابغه من»

      ۱۹ فروردین , ۱۴۰۴

      اعتماد بین سینماگر و نویسنده از بین رفته است | گفتگو با شیوا ارسطویی

      ۲۴ اسفند , ۱۴۰۳

      گفتگوی اختصاصی | نانا اکوتیمیشویلی: زنان در گرجستان در آرزوی عدالت و دموکراسی هستند

      ۲۳ اسفند , ۱۴۰۳

      مصاحبه اختصاصی | پرده‌برداری از اشتیاق: دنی کوته از «برای پل» و سیاست‌های جنسیت در سینما می‌گوید

      ۱۸ اسفند , ۱۴۰۳

      تاسیانی به رنگ آبی، کمیکی که تبدیل به گلوله شد | نگاهی به فضاسازی و شخصیت‌پردازی در سریال تاسیان

      ۱۴ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      سرانجام، جزا! | یادداشتی بر سه اپیزود ابتدایی فصل دوم سریال آخرین بازمانده‌ از ما

      ۱۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      سریال Andor: چگونه سال‌های «گنگستری» استالین جوان الهام‌بخش مجموعه‌ی جنگ ستارگان شد

      ۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      بازخوانی یک سریال ماندگار | قصه‌های مجید و قصه‌های کیومرث

      ۲۰ فروردین , ۱۴۰۴

      وقتی سینما قصه می‌گوید | نگاهی به کتاب روایت و روایتگری در سینما

      ۲۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      رئالیسم اجتماعی در سینمای ایران

      ۱۷ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      گزارش کارگاه تخصصی آفرینش سینمایی با مانی حقیقی در تورنتو

      ۱۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      سینما به مثابه‌ی هنر | نگاهی به کتاب «دفترهای سرافیو گوبینو فیلم‌بردار سینما» اثر لوئیجی پیراندللو

      ۷ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نصرت کریمی؛ دست‌ هنرمندی که قرار بود قطع‌ شود

      ۲۹ فروردین , ۱۴۰۴

      چرا ما می­‌خواهیم باور کنیم که جیم موریسون هنوز زنده است؟

      ۱۸ فروردین , ۱۴۰۴

      هم‌آواز نبود، آوازی هم نبود | نگاهی به مستند «ماه سایه» ساخته‌ی آزاده بیزارگیتی

      ۸ فروردین , ۱۴۰۴

      نصرت کریمی، مردی برای تمام فصول

      ۲۴ اسفند , ۱۴۰۳

      جهنم‌گردی با آقای یوزف پرونک؛ نگاهی به رمان کوتاه «یوزف پرونک نابینا و ارواح مُرده»

      ۲۶ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      «ساتریکون» یا دوزخ فلینی

      ۲۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      یک پنجره برای دیدن؛ ایرانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها | بن‌بست

      ۲۴ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      وقتی سینما قصه می‌گوید | نگاهی به کتاب روایت و روایتگری در سینما

      ۲۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      «ساتریکون» یا دوزخ فلینی

      ۲۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      یک پنجره برای دیدن؛ ایرانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها | بن‌بست

      ۲۴ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      وقتی سینما قصه می‌گوید | نگاهی به کتاب روایت و روایتگری در سینما

      ۲۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      هفت روز از هفت وادی عشق و شک و زندان | نگاهی به فیلم «هفت روز»، ساخته‌ی علی صمدی احدی، محصول آلمان، ۲۰۲۴

      ۲۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴
    • ادبیات
      1. نقد و نظریه ادبی
      2. تازه های نشر
      3. داستان
      4. گفت و گو
      5. همه مطالب

      جهنم‌گردی با آقای یوزف پرونک؛ نگاهی به رمان کوتاه «یوزف پرونک نابینا و ارواح مُرده»

      ۲۶ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نگاهی به داستان «گل‌ها» نوشته‌ی «آلیس واکر»

      ۲۰ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      درهم‌ریختگی زبان‌ها

      ۱۴ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نگاهی به داستان «ویزور» نوشته‌ی ریموند کارور

      ۱۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نگاهی به داستان «خانواده‌ی مصنوعی» نوشته‌ی آن تایلر

      ۲ فروردین , ۱۴۰۴

      شعف در دلِ تابستان برفی | درباره «برف در تابستان» نوشتۀ سایاداویو جوتیکا

      ۲۸ اسفند , ۱۴۰۳

      رازهای کافکا | نوشتهٔ استوآرت جفریز

      ۲۴ بهمن , ۱۴۰۳

      دربارۀ رمان «آنقدر سرد که برف ببارد» نوشتۀ جسیکا اَو

      ۱۸ دی , ۱۴۰۳

      داستان‌های فینیکس | ۱۶- آئورا

      ۲۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      مرد خانه | داستان کوتاه از فرانک اُکانر

      ۲۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      داستان‌های فینیکس | ۱۵- رفیق

      ۱۶ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      داستان‌های فینیکس | ۱۴- نمایش افسانه‌ای برای وقتی دیگر

      ۹ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      اعتماد بین سینماگر و نویسنده از بین رفته است | گفتگو با شیوا ارسطویی

      ۲۴ اسفند , ۱۴۰۳

      هر رابطۀ عشقی مستلزم یک حذف اساسی است | گفتگو با انزو کرمن

      ۱۶ اسفند , ۱۴۰۳

      زمان و تنهایی | گفتگو با پائولو جوردانو، خالقِ رمان «تنهایی اعداد اول»

      ۷ اسفند , ۱۴۰۳

      همچون سفر، مادر و برفی که در نهایت آب می‌شود | گفتگو با جسیکا او نویسندۀ رمان «آنقدر سرد که برف ببارد»

      ۲۳ بهمن , ۱۴۰۳

      جهنم‌گردی با آقای یوزف پرونک؛ نگاهی به رمان کوتاه «یوزف پرونک نابینا و ارواح مُرده»

      ۲۶ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      وقتی سینما قصه می‌گوید | نگاهی به کتاب روایت و روایتگری در سینما

      ۲۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      داستان‌های فینیکس | ۱۶- آئورا

      ۲۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      مرد خانه | داستان کوتاه از فرانک اُکانر

      ۲۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴
    • تئاتر
      1. تاریخ نمایش
      2. گفت و گو
      3. نظریه تئاتر
      4. نمایش روی صحنه
      5. همه مطالب

      گفتگو با فرخ غفاری دربارۀ جشن هنر شیراز، تعزیه و تئاتر شرق و غرب

      ۲۸ آذر , ۱۴۰۳

      عباس نعلبندیان با تفاوت آغاز می‌شود!

      ۱۹ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      او؛ اُگوست استریندبرگ است!

      ۲۸ فروردین , ۱۴۰۴

      کارل گئورگ بوشنر، پیشگام درام اکسپرسیونیستی 

      ۷ فروردین , ۱۴۰۴

      سفری میان سطور و روابط آدم‌ها | درباره نمایشنامه «شهر زیبا» نوشته کانر مک‌فرسن

      ۲۸ دی , ۱۴۰۳

      تاب‌آوری در زمانه فردگرایی | درباره نمایش «کتابخانه نیمه‌شب»

      ۱۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نمایشی درباره زندگی سهراب شهید ثالث | درباره اجرای «فوگ غربت» به نویسندگی و کارگردانی نیما شهرابی

      ۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نمایشی که تمام تماشاگران را از حال می‌­برد

      ۳۰ فروردین , ۱۴۰۴

      اندکی عشق و کمی بیشتر اقتدارگرایی | درباره نمایش «هارشدگی» به کارگردانی پویان باقرزاده

      ۲۱ فروردین , ۱۴۰۴

      عباس نعلبندیان با تفاوت آغاز می‌شود!

      ۱۹ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      تاب‌آوری در زمانه فردگرایی | درباره نمایش «کتابخانه نیمه‌شب»

      ۱۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نمایشی درباره زندگی سهراب شهید ثالث | درباره اجرای «فوگ غربت» به نویسندگی و کارگردانی نیما شهرابی

      ۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نمایشی که تمام تماشاگران را از حال می‌­برد

      ۳۰ فروردین , ۱۴۰۴
    • نقاشی
      1. آثار ماندگار
      2. گالری ها
      3. همه مطالب

      پنجاه تابلو | ۴۵- جرج گروس: نقاشی از دل دادائیسم و آنارشیسم

      ۲۲ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۴- فلیکس نوسبام: نقاش هولوکاست

      ۱۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۳- مردان برهنه از نگاه سیلویا اسلی

      ۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۲- پیتر دویگ: نقاش نقاشان

      ۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      فرانسیس بیکن؛ آخرالزمان بشر قرن بیستم

      ۲۱ دی , ۱۴۰۳

      گنجی که سال‌ها در زیرزمین موزۀ هنرهای معاصر تهران پنهان بود |  گفتگو با عليرضا سميع آذر

      ۱۵ آذر , ۱۴۰۳

      پنجاه تابلو | ۴۵- جرج گروس: نقاشی از دل دادائیسم و آنارشیسم

      ۲۲ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۴- فلیکس نوسبام: نقاش هولوکاست

      ۱۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۳- مردان برهنه از نگاه سیلویا اسلی

      ۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۲- پیتر دویگ: نقاش نقاشان

      ۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴
    • موسیقی
      1. آلبوم های روز
      2. اجراها و کنسرت ها
      3. مرور آثار تاریخی
      4. همه مطالب

      در فاصله‌ای دور از زمین | تحلیل جامع آلبوم The Overview اثر استیون ویلسون

      ۱۷ فروردین , ۱۴۰۴

      گرمی ۲۰۲۵ | وقتی موسیقی زیر سایه انتقادات و مصالحه قرار می‌گیرد

      ۱۲ اسفند , ۱۴۰۳

      دریم تیتر و Parasomnia:  یک ادیسه‌ی صوتی در ناخودآگاه ما

      ۲ اسفند , ۱۴۰۳

      وودستاک: اعتراضی فراتر از زمین‌های گلی

      ۲۳ دی , ۱۴۰۳

      چرا ما می­‌خواهیم باور کنیم که جیم موریسون هنوز زنده است؟

      ۱۸ فروردین , ۱۴۰۴

      زناکیس و موسیقی

      ۲۷ دی , ۱۴۰۳

      چرا ما می­‌خواهیم باور کنیم که جیم موریسون هنوز زنده است؟

      ۱۸ فروردین , ۱۴۰۴

      در فاصله‌ای دور از زمین | تحلیل جامع آلبوم The Overview اثر استیون ویلسون

      ۱۷ فروردین , ۱۴۰۴

      گرمی ۲۰۲۵ | وقتی موسیقی زیر سایه انتقادات و مصالحه قرار می‌گیرد

      ۱۲ اسفند , ۱۴۰۳

      دریم تیتر و Parasomnia:  یک ادیسه‌ی صوتی در ناخودآگاه ما

      ۲ اسفند , ۱۴۰۳
    • معماری

      معماری می‌تواند روح یک جامعه را لمس کند | جایزه پریتزکر ۲۰۲۵

      ۱۴ فروردین , ۱۴۰۴

      پاویون سرپنتاین ۲۰۲۵ اثر مارینا تبسم

      ۱۶ اسفند , ۱۴۰۳

      طراحان مد، امضای خود را در گراند پَله ثبت می‌کنند | گزارشی از Runway مد شانل

      ۹ اسفند , ۱۴۰۳

      جزیره‌ کوچک (Little Island)، جزیره‌ای سبز در قلب نیویورک

      ۲۵ بهمن , ۱۴۰۳

      نُه پروژه‌ برتر از معماری معاصر ایران | به انتخاب Architizer

      ۱۸ بهمن , ۱۴۰۳
    • اندیشه

      جنگ خدایان و غول‌ها

      ۳۱ فروردین , ۱۴۰۴

      ملی‌گرایی در فضای امروز کانادا: از سرودهای جمعی تا تشدید بحث‌های سیاسی

      ۴ فروردین , ۱۴۰۴

      ترامپ و قدرت تاریخ: بازخوانی دیروز برای ساخت فردا

      ۶ بهمن , ۱۴۰۳

      در دفاع از زیبایی انسانی

      ۱۲ دی , ۱۴۰۳

      اسطوره‌ی آفرینش | کیهان‌زایی و کیهان‌شناسی

      ۲ دی , ۱۴۰۳
    • پرونده‌های ویژه
      1. پرونده شماره ۱
      2. پرونده شماره ۲
      3. پرونده شماره ۳
      4. پرونده شماره ۴
      5. پرونده شماره ۵
      6. همه مطالب

      دموکراسی در فضای شهری و انقلاب دیجیتال

      ۲۱ خرداد , ۱۳۹۹

      دیجیتال: آینده یک تحول

      ۱۲ خرداد , ۱۳۹۹

      رابطه‌ی ویدیوگیم و سینما؛ قرابت هنر هفت و هشت

      ۱۲ خرداد , ۱۳۹۹

      Videodrome و مونولوگ‌‌هایی برای بقا

      ۱۲ خرداد , ۱۳۹۹

      مسیح در سینما / نگاهی به فیلم مسیر سبز

      ۱۵ مرداد , ۱۳۹۹

      آیا واقعا جویس از مذهب دلسرد شد؟

      ۱۵ مرداد , ۱۳۹۹

      بالتازار / لحظه‌ی لمس درد در اتحاد با مسیح!

      ۱۵ مرداد , ۱۳۹۹

      آخرین وسوسه شریدر

      ۱۵ مرداد , ۱۳۹۹

      هنرمند و پدیده‌ی سینمای سیاسی-هنر انقلابی

      ۱۲ مهر , ۱۳۹۹

      پایان سینما: گدار و سیاست رادیکال

      ۱۲ مهر , ۱۳۹۹

      گاوراس و خوانش راسیونالیستی ایدئولوژی

      ۱۲ مهر , ۱۳۹۹

      انقلاب به مثابه هیچ / بررسی فیلم باشگاه مبارزه

      ۱۲ مهر , ۱۳۹۹

      پورن‌مدرنیسم: الیگارشی تجاوز

      ۲۱ بهمن , ۱۳۹۹

      بازنمایی تجاوز در سینمای آمریکا

      ۲۱ بهمن , ۱۳۹۹

      تصویر تجاوز در سینمای جریان اصلی

      ۲۱ بهمن , ۱۳۹۹

      آیا آزارگری جنسی پایانی خواهد داشت؟

      ۲۱ بهمن , ۱۳۹۹

      سیاست‌های سینما و جشنواره‌های ایرانی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      خدمت و خیانت جشنواره‌ها

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      اوج و حضیض در یک ژانر / فیلم کوتاه ایرانی در جشنواره‌های خارجی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      درباره حضور فیلم‌های محمد رسول اف در جشنواره‌های خارجی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      سیاست‌های سینما و جشنواره‌های ایرانی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      اوج و حضیض در یک ژانر / فیلم کوتاه ایرانی در جشنواره‌های خارجی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      درباره حضور فیلم‌های محمد رسول اف در جشنواره‌های خارجی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      ناشاد در غربت و وطن / جعفر پناهی و حضور در جشنواره‌های جهانی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰
    • ستون آزاد

      نمایش فیلم مهیج سیاسی در تورنتو – ۳ مِی در Innis Town Hall و Global Link

      ۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      آنچه پالین کیل نمی‌توانست درباره‌ی سینمادوستان جوان تشخیص دهد

      ۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      هر کجا باشم، شعر مال من است

      ۳۰ اسفند , ۱۴۰۳

      لهجه من، هویت من: وقتی نژادپرستی زبانی خودش را پشت تمسخر پنهان می‌کند

      ۱۴ اسفند , ۱۴۰۳

      کانادا: سرزمین غرولند، چسب کاغذی و دزدهای حرفه‌ای!

      ۱۱ دی , ۱۴۰۳
    • گفتگو

      ساندنس ۲۰۲۵ | درخشش فیلم‌های ایرانی «راه‌های دور» و «چیزهایی که می‌کُشی»

      ۱۳ بهمن , ۱۴۰۳

      روشنفکران ایرانی با دفاع از «قیصر» به سینمای ایران ضربه زدند / گفتگو با آربی اوانسیان (بخش دوم)

      ۲۸ شهریور , ۱۴۰۳

      علی صمدی احدی و ساخت هفت روز: یک گفتگو

      ۲۱ شهریور , ۱۴۰۳

      «سیاوش در تخت جمشید» شبیه هیچ فیلم دیگری نیست / گفتگو با آربی اُوانسیان (بخش اول)

      ۱۴ شهریور , ۱۴۰۳

      مصاحبه اختصاصی با جهانگیر کوثری، کارگردان فیلم «من فروغ هستم» در جشنواره فیلم کوروش

      ۲۸ مرداد , ۱۴۰۳
    • درباره ما
    مجله تخصصی فینیکسمجله تخصصی فینیکس
    مقالات سینما

    سنتوری و هامون: یک نگاه غیرسینمایی

    علی فرهمندعلی فرهمند۱۳ آذر , ۱۴۰۲
    اشتراک گذاری Email Telegram WhatsApp
    اشتراک گذاری
    Email Telegram WhatsApp

     سنتوری در پی‌رنگ و شیوه روایت بی‌ارتباط به هامون نیست؛ روایت دو مرد در آستانه‌ی فروپاشی خانواده با روایت‌گری غیرخطی و زمان‌های درهم‌ریخته که هرکدام مرور خاطره می‌کنند. نقطه عزیمت هردو روایت، زمان حال، و هنوز یک گام تا نابودی زندگی هریک باقی مانده است. هامون در لحظه‌ای آغاز می‌شود (فصل دوم، پس از کابوس) که حمید هامون در خانه است و قصد مراجعه به دادگستری دارد و علی سنتوری نیز توی ماشین، فسرده و نیازمند مبرم به مواد مخدر به مقصدی نامعلوم می‌رود. در هردو آغاز، پایان رابطه مشهود است: نه مهشید مانده و نه هانیه، و تنهایی هردو مرد موجب می‌شود پناه به خاطرات آورند -تا حدی که تقدم و تأخر زمانی برخی رخدادها (در دیدار نخست) چندان مشخص نیست. فرم غیرخطی هردو اثر، هم‌سو با ذهن پریشان دو مرد، راه می‌دهد به فرورفتن در زمان گذشته -تا آن‌جا که یک زمان با زمان دیگر درهم می‌شود و تصویری خیالین و خارج از واقعیت ارائه می‌دهد. برای مثال در صحنه‌ای حمید هامون پشت فرمان اتومبیل، همراه با همسر و فرزندش دیده می‌شود و دوربین با یک حرکت رفت‌وبرگشت از او به مهشید و دوباره به هامون، نشان می‌دهد او تنهاست. در سنتوری نیز صحنه‌ای در ابتدا وجود دارد که هانیه را ردیف اول کنسرت شوهرش نشان می‌دهد. نمای بعد علی سنتوری هانیه را به حضار معرفی می‌کند و در نمای سوم جای او را خالی می‌بینیم، و صدای گفتار متن می‌گوید: «واقعیت تالاپ خورد تو کله‌ام، هانیه اون‌جا نبود!». این شیوه روایت حتی پایان‌های یکسان دارد: حمید هامون دست به خودکشی می‌زند و مرادش علی عابدینی در آخرین لحظات او را نجات می‌دهد. علی سنتوری نیز در خراب‌آباد مانده تا بمیرد امّا پدرش سر می‌رسد و او را به کمپ منتقل می‌کند. با این‌حال تفاوت‌های پی‌رنگ و دقت در جزئیات متن، سبک هرکدام را در بستر تاریخ تبیین می‌کند.

    حمید هامون یک کارمند، یک نویسنده و یک روشن‌فکر است و علاقه‌‌مند به عرفان شرق و آرای اگزیستانسیالستی-مذهبی کی‌یر کگور. او مدرنیته را برساخته‌ای می‌بیند که نشانه‌های اصیل سنت را پنهان ساخته -دنباله‌ی فکری جلال آل احمد در غرب‌زدگی و داریوش شایگان در آسیا در برابر غرب. هامون تا حد ممکن ساحت ذهنیت‌گرای حمیدش را تسطیحِ واقعیت می‌کند -تا آن‌جا که مابعدالطبیعه به واقعیت رسوخ کرده و برای مثال وزش باد  (به‌عنوان عنصر طبیعت) در فصل دوم -که نوشته‌های او را پخش هوا و زمین می‌کند- منشأ واقعیت نداشته و انگار از توی خانه به بیرون در جریان است. یا لحظه‌ای که حمید هامون ناگهانی علی عابدینی را در خیابان می‌بیند و امداد الهی در پایان. به‌نظر می‌رسد سرگردانی و استیصال هامون در میانه‌ی عقل و نقدِ غرب و شهود و عرفانِ شرق را عارف و مراد او (علی عابدینی) تسکین می‌دهد و فیلم سرشار از نشانه‌های معنوی-مذهبی-عرفانی است و جهانی که برپا می‌کند قرابت دارد با هولوگرافیکِ تالبوت. هامون در کسوت یک پژوهش‌گر، یک کارمند و یک بازاریاب پیوند با دنیای مدرن شده دارد امّا در زندگی شخصی‌اش، فردی است با چارچوب‌های سنتی. در حالی که علی سنتوری یک فرد ساده‌دل و عادی است -هم‌سطح یک خواننده پاپ. نه روشن‌فکر است و نه ادعایش را دارد. سنتور می‌نوازد و سازش نیز او را به دنیای غرب پیوند نمی‌زند. برخلاف هامون که میان زمین و هوا مانده (بخوانید سنت‌گرایی و تجدد)، علی سنتوری به‌کل شرقی است. تا حدی که موسیقی اولی تم باخ دارد و دومی را کامکار نوشته است. در فیلم نخست، منجی، علی عابدینی است که حتّی شکل و شمایلش در طی زمان (از کودکی هامون تا میان‌سالی‌اش) چونان سالکِ مقتدا، تغییر نمی‌کند. و حضورش همواره با مرید است؛ امّا نجات دهنده در‌ سنتوری به‌شکل طبیعی پدرش است.

    اکنون برای درک تفاوت‌های دیگر دو فیلم می‌توان طرح یک پرسش کرد: مسئله و دغدغه‌ی هردو شخصیت چیست که این‌گونه آنان را به نابودی کشانده؟ حمید هامون رابطه تفاهم‌آمیزی با همسرش ندارد. او اگرچه وضع زندگی نسبتاً خوبی دارد، شغلی آبرومند و موقعیت اجتماعی قابل توجه؛ امّا به دلایل نه‌چندان نامعلوم، ثبات زندگی‌اش را برنمی‌تابد و مدام شلنگ-تخته می‌اندازد -هم‌چون الگوی زندگی‌اش علی عابدینی که سال‌هاست خبری  از زن و بچه‌اش ندارد و خانقاه‌نشینی را به زندگی اجتماعی ترجیح می‌دهد. در حالی که مسئله علی سنتوری اعتیاد است و معلول بی‌پولی. او فردی است که مجوز آلبوم و کنسرت نمی‌گیرد و مجبور است برای امرار معاش در مجالس بنوازد و در همین پارتی‌هاست که با مواد مخدر درمی‌آمیزد. مشکل علی سنتوری کاملاً مشخص و معضل حمید هامون ریشه در تصوف دارد. با این‌حال هامونِ سنتوری فردی عقل‌گراتر از هامون دهه شصت خورشیدی است؛ او با تمام مشکلاتش حاضر نیست به زندگی در خانواده‌ای که ارتباط نزدیک با دولت دارد تن دهد. و برخلاف برادرش که زندگی‌اش هم‌چون زالو در زیرزمین یک خانه بزرگ می‌گذرد، او خانه‌ی کوچک و محقرش را بر بلندای یک ساختمان بنا کرده است! علی سنتوری به‌عنوان فردی که با ساز و هنر شرقی عجین شده، به‌مراتب متمدنانه‌تر از هامونِ روشن‌فکر عمل می‌کند.

    ارتباط هردو مرد با شهر و اهالی‌اش نیز قابل توجه است: سنتوری نخستین‌بار در میان مردم از پله‌های مترو بالا می‌آید و در طول فیلم مدام در خیابان‌های شهر و با مردم دیده می‌شود. در ادامه نیز چندین بار در خیابان و با آدم‌هاش حضور می‌یابد و پس از براندازی این مردمان، در پایان دیگر حاضر به بیرون رفتن از آسایشگاه نیست در حالی که حمید هامون ارتباطش با مردم و شهر قطع است. حتی زمانی که او با یک رفتگر هم‌کلام می‌شود، نه از راه زبان محاوره که از راه شعر است: رفتگر می‌گوید «ای خسروی خوبان نظری سوی گدا کن»! هامون در تمام مدت در ذهن پریشانش سرگردان و سنتوری در پریشانی شهر و مردمانش وامانده. مردم در سنتوری همان به‌شکل استعاره به بی‌خیالی روی آورده‌، یا در حال رقص و عیش و نوش، یا دعا و جلسات مذهبی و یا استعمال مواد مخدر. ولی در هامون اصلا مردمی دیده نمی‌شود. انگار همه‌ی آدم‌ها از یک سطح فرهنگ قابل قبول برخورداند. کارمند در فیلم هامون در گیر «فلسفه و فیزیک» است و یک منشی ساده با شنیدن شاملو برانگیخته می‌شود. با این‌حال هامون ترجیح می‌دهد در ذهنش، سرباز عرب را به گردن‌زنی رئیس شرکتش وادارد. پس هامون از کدام مدرنیته سخن به میان آورده که تجلی‌اش را در فیلم نمی‌توان دید؟ آیا سبک بصری فیلم نمی‌رساند که هامون در نزاع با مدرنیته‌ای است که در ذهن خود ساخته است؟ آیا مسئله حمید هامون فارغ از کی‌یر کگور، ترس و لرز از رفتار همسرش نیست؟ به‌نظر هامون تنها مشکلش این است که چرا مهشید شبیه به یک زن سنتی نیست. در صورتی که صورت‌بندی‌های مدرن باعث می‌شود که او نسبت به همسر خود -برخلاف رویکرد شرقی-اسلامی- نگاه انسانی داشته باشد. در این صورت باید مهشید را به‌عنوان یک زن مستقل در نظر بگیرد و این همان نقطه ضعف اصلی هامون است. و سیلی معروف هامون به مهشید گویای همین نکته. حالا برای این‌که از او انتقام بگیرد از همان قانون اسلامی بهره می‌گیرد که طلاق را به اختیار مرد می‌گذارد: «این زن حق منه، سهم منه، عشق منه».

    امّا علی سنتوری کاملاً انسانی به دنیای اطرافش نگاه می‌کند. و اگر مانند هامون، به همسرش سیلی می‌زند، تحت تأثیر مواد مخدر است و نه چیزی بیش از این. فردی است که هانیه را آزاد می‌گذارد و تمام رؤیاش در یک زندگی آرام خلاصه می‌شود و مسئله ابراهیم و ترس و لرزش را به‌مثابه پرسونای روشن‌فکرانه -برای رها شدن از انگِ مرد سنتی- بر چهره قرار نمی‌دهد.

    با این‌حال زن در هر دو فیلم، موجودی است خیانت‌کار. اولی به عظیمیِ بساز و بفروش گرایش دارد و دومی به ویلنیست کراواتی. هرچند هانیه در سنتوری مسیر عاقلانه‌ای می‌پیماید و سبک فیلم از او یک خیانت‌کار مطلق (مانند مهشید) نمی‌سازد. او پس از آن‌که می‌بیند دیگر امکان ادامه دادن نیست، مسیر خودش را با شریک تازه‌اش پیش می‌رود ولی مهشید در هامون به‌گونه‌ای پرداخت شده که زنی دمدمی-مزاج و مجنون در نظر گرفته می‌شود.

    اکنون می‌توان به شاکله کلی دو فیلم نظر انداخت: هردو مرد، خانواده‌شان را از دست می‌دهند. اولی به‌خاطر توهماتی که نسبت به امور مدرن و مفاهیم عرفانی دارد و دومی بابت فقر و اعتیاد. طبقه اقتصادی دو مرد متفاوت است: حمید هامون اگرچه از «قسط» می‌نالد امّا مانند هرشخص دیگری دارد الزامات زندگی‌اش را فراهم می‌آورد و اتفاقاً وضع مالی‌اش از سطح میانه به بالاست؛ امّا دستاوردش چیست؟ «پنج داستان». چه‌قدر در حرفه‌اش تبهر دارد؟ تقریباً هیچ. علی سنتوری امّا به‌واقع یک هنرمند چیره‌دست است از طبقه فرودست. سبک بصری دو فیلم نیز از شکل کلاسیک به رئالیستی تغییر کرده است؛ فیلم هامون محصول یک واقعیت دارای ثبات است و تحرکات دوربین روی دست سنتوری، معلول بی‌ثباتی یک جامعه.

    دو فیلم در طی حدود بیست سال در بستر تاریخ، وضعیت یک فرد با گرایش به فرهنگ و هنر را نشان می‌دهد. اولی در سال شصت‌وهشت (هرچند فیلم‌نامه هامون پیش از انقلاب نوشته شده) فرد فرهیخته را با وضع زندگی نسبتاً مناسب نشان می‌دهد که الگوهای اشتباه (از فردید تا شایگان) ذهن او را دچار پریشانی کرده و آن‌چه دارد را پس می‌زند برای به دست آوردن «اصالت». حدود بیست سال بعد، فرد در ظاهر اصالتش را حفظ کرده امّا نه اجازه‌ی کار دارد و نه پول. این می‌تواند سرنوشت سازنده‌ی دو فیلم نیز باشد و سرنوشت بسیار روشن‌فکر ایرانی که پیش از انقلاب پنجاه‌وهفت به جایگاه و طبقه‌ای در شأن یک اهل فرهنگ رسیده ولی به‌علت سوادِ ترجمه‌ای و عمدتاً ترجمه‌های ناقصی که بهشان رسیده بود، مسیر اشتباهی را به بیراهه طی کرده و در آستانه‌ی پایان، فقر و اعتیاد و انزوا پیشه کردند. سرنوشت علی سنتوری، فرجام اغلب روشن‌فکران ایرانی بود که به هر بهانه‌ای منزوی شدند که دیگر تاب دیدن جامعه را نداشتند؛ جامعه‌ای که خود در تغییراتش نقش به‌سزایی داشته و دستاورد خودشان را که می‌بینند گوشه‌گیری برمی‌گزینند. شاید چون آنان نیز در ذهن پریشان، خاطرات را می‌کاویدند و روایت‌گری غیرخطی را -تا آن‌جا که به واقعیتِ زمان حال اشاره‌ای نکند.

    داریوش مهرجویی هامون سنتوری
    اشتراک Email Telegram WhatsApp Copy Link
    مقاله قبلیپروانه معصومی و جایگاه او در تاریخ سینمای ایران
    مقاله بعدی بیتا فرّهی و پرتره زن روشنفکر ایرانی
    علی فرهمند

    مطالب مرتبط

    «ساتریکون» یا دوزخ فلینی

    پرویز جاهد

    یک پنجره برای دیدن؛ ایرانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها | بن‌بست

    سحر عصرآزاد

    وقتی سینما قصه می‌گوید | نگاهی به کتاب روایت و روایتگری در سینما

    رضا‍ صائمی
    نظرتان را به اشتراک بگذارید

    Comments are closed.

    پیشنهاد سردبیر

    دان سیگل و اقتباس نئو نوآر از «آدمکش‌ها»ی ارنست همینگوی

    داستان‌های فینیکس | ۱- فیل در تاریکی

    گچ | داستان کوتاه از دیوید سالایی

    ما را همراهی کنید
    • YouTube
    • Instagram
    • Telegram
    • Facebook
    • Twitter
    پربازدیدترین ها
    Demo
    پربازدیدترین‌ها

    جهنم‌گردی با آقای یوزف پرونک؛ نگاهی به رمان کوتاه «یوزف پرونک نابینا و ارواح مُرده»

    «ساتریکون» یا دوزخ فلینی

    یک پنجره برای دیدن؛ ایرانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها | بن‌بست

    پیشنهاد سردبیر

    لهجه من، هویت من: وقتی نژادپرستی زبانی خودش را پشت تمسخر پنهان می‌کند

    امیر گنجوی

    آن سوی فینچر / درباره فیلم Mank (منک)

    امین نور

    چرا باید فیلم‌های معمایی را چند بار دید؟ / تجربه تماشای دوباره فایت کلاب

    پریسا جوانفر

    مجله تخصصی فینیکس در راستای ایجاد فضایی کاملا آزاد در بیان نظرات، از نویسنده‌ها و افراد حرفه‌ای و شناخته‌شده در زمینه‌های تخصصیِ سینما، ادبیات، اندیشه، نقاشی، تئاتر، معماری و شهرسازی شکل گرفته است.
    این وبسایت وابسته به مرکز فرهنگی هنری فینیکس واقع در تورنتو کانادا است. لازم به ذکر است که موضع‌گیری‌های نویسندگان کاملاً شخصی است و فینیکس مسئولیتی در قبال مواضع ندارد.
    حقوق کلیه مطالب برای مجله فرهنگی – هنری فینیکس محفوظ است. نقل مطالب با ذکر منبع بلامانع است.

    10 Center Ave, Unit A Second Floor, North York M2M 2L3
    • Home

    Type above and press Enter to search. Press Esc to cancel.