Close Menu
مجله تخصصی فینیکسمجله تخصصی فینیکس

    Subscribe to Updates

    Get the latest creative news from FooBar about art, design and business.

    What's Hot

    عباس نعلبندیان با تفاوت آغاز می‌شود!

    سینمای شخصی سام فولر؛ مردی با سیگار برگ

    سکوت به مثابه‌ی عصیان | درباره‌ی «پرسونا»ی برگمان

    Facebook X (Twitter) Instagram Telegram
    Instagram YouTube Telegram Facebook X (Twitter)
    مجله تخصصی فینیکسمجله تخصصی فینیکس
    • خانه
    • سینما
      1. نقد فیلم
      2. جشنواره‌ها
      3. یادداشت‌ها
      4. مصاحبه‌ها
      5. سریال
      6. مطالعات سینمایی
      7. فیلم سینمایی مستند
      8. ۱۰ فیلم برتر سال ۲۰۲۴
      9. همه مطالب

      سکوت به مثابه‌ی عصیان | درباره‌ی «پرسونا»ی برگمان

      ۱۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      «گناهکاران»؛ کلیسا، گیتار و خون‌آشام

      ۱۲ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      رئالیسم اجتماعی یا موعظه‌گری در مذمت فلاکت | نگاهی به فیلم «رها»

      ۱۰ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      حافظه در برابر استبداد | از سازه‌ی روایی تا زیبایی‌شناسی مقاومت

      ۲۰ فروردین , ۱۴۰۴

      برلیناله ۲۰۲۵ | گفتگو با نادر ساعی‌ور

      ۶ اسفند , ۱۴۰۳

      «هیچ حیوانی این چنین درنده نیست»؛ برهان قربانی و روایت امروزی شکسپیر

      ۳ اسفند , ۱۴۰۳

      برلیناله ۲۰۲۵ | گزارش فیلم ماه آبی به کارگردانی ریچارد لینکلیتر

      ۲ اسفند , ۱۴۰۳

      ماه آبی: سرود اندوهگین برای هنر، زیبایی و اشتیاق

      ۳۰ بهمن , ۱۴۰۳

      سمفونی خون و گلوله | یادداشتی بر فیلم جنگاوری به کارگردانی ری مندوزا و الکس گارلند

      ۱۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      یک پنجره برای دیدن؛ ایرانی‌ها | نرگس

      ۱۷ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پذیرفته شدن فیلم «زن و بچه» به کارگردانی سعید روستایی در کن ۲۰۲۵ جنجال‌برانگیز شد

      ۱۶ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      یک پنجره برای دیدن؛ کلاسیک‌ها | در آستانۀ ۶۰ سالگی «یک مرد و یک زن» و به بهانۀ ادای احترام جشنواره کن ۲۰۲۵ به فیلم

      ۱۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      من با نینو بزرگ شدم | گفتگو با فرانچسکو سرپیکو، بازیگر سریال «دوست نابغه من»

      ۱۹ فروردین , ۱۴۰۴

      اعتماد بین سینماگر و نویسنده از بین رفته است | گفتگو با شیوا ارسطویی

      ۲۴ اسفند , ۱۴۰۳

      گفتگوی اختصاصی | نانا اکوتیمیشویلی: زنان در گرجستان در آرزوی عدالت و دموکراسی هستند

      ۲۳ اسفند , ۱۴۰۳

      مصاحبه اختصاصی | پرده‌برداری از اشتیاق: دنی کوته از «برای پل» و سیاست‌های جنسیت در سینما می‌گوید

      ۱۸ اسفند , ۱۴۰۳

      تاسیانی به رنگ آبی، کمیکی که تبدیل به گلوله شد | نگاهی به فضاسازی و شخصیت‌پردازی در سریال تاسیان

      ۱۴ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      سرانجام، جزا! | یادداشتی بر سه اپیزود ابتدایی فصل دوم سریال آخرین بازمانده‌ از ما

      ۱۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      سریال Andor: چگونه سال‌های «گنگستری» استالین جوان الهام‌بخش مجموعه‌ی جنگ ستارگان شد

      ۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      بازخوانی یک سریال ماندگار | قصه‌های مجید و قصه‌های کیومرث

      ۲۰ فروردین , ۱۴۰۴

      رئالیسم اجتماعی در سینمای ایران

      ۱۷ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      گزارش کارگاه تخصصی آفرینش سینمایی با مانی حقیقی در تورنتو

      ۱۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      سینما به مثابه‌ی هنر | نگاهی به کتاب «دفترهای سرافیو گوبینو فیلم‌بردار سینما» اثر لوئیجی پیراندللو

      ۷ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      دیدن و دریافت در روایتِ فیلم

      ۲۷ فروردین , ۱۴۰۴

      نصرت کریمی؛ دست‌ هنرمندی که قرار بود قطع‌ شود

      ۲۹ فروردین , ۱۴۰۴

      چرا ما می­‌خواهیم باور کنیم که جیم موریسون هنوز زنده است؟

      ۱۸ فروردین , ۱۴۰۴

      هم‌آواز نبود، آوازی هم نبود | نگاهی به مستند «ماه سایه» ساخته‌ی آزاده بیزارگیتی

      ۸ فروردین , ۱۴۰۴

      نصرت کریمی، مردی برای تمام فصول

      ۲۴ اسفند , ۱۴۰۳

      عباس نعلبندیان با تفاوت آغاز می‌شود!

      ۱۹ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      سینمای شخصی سام فولر؛ مردی با سیگار برگ

      ۱۹ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      سکوت به مثابه‌ی عصیان | درباره‌ی «پرسونا»ی برگمان

      ۱۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      سمفونی خون و گلوله | یادداشتی بر فیلم جنگاوری به کارگردانی ری مندوزا و الکس گارلند

      ۱۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      سینمای شخصی سام فولر؛ مردی با سیگار برگ

      ۱۹ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      سکوت به مثابه‌ی عصیان | درباره‌ی «پرسونا»ی برگمان

      ۱۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      سمفونی خون و گلوله | یادداشتی بر فیلم جنگاوری به کارگردانی ری مندوزا و الکس گارلند

      ۱۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      رئالیسم اجتماعی در سینمای ایران

      ۱۷ اردیبهشت , ۱۴۰۴
    • ادبیات
      1. نقد و نظریه ادبی
      2. تازه های نشر
      3. داستان
      4. گفت و گو
      5. همه مطالب

      درهم‌ریختگی زبان‌ها

      ۱۴ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نگاهی به داستان «ویزور» نوشته‌ی ریموند کارور

      ۱۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      بازخوانی یک شاهکار | «مسخ» نوشته‌ی فرانتس کافکا

      ۱۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      از آلزایمر و دیگر شیاطین | نگاهی به رمان «ذهن مه‌زده» اثر جی برنلف

      ۴ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نگاهی به داستان «خانواده‌ی مصنوعی» نوشته‌ی آن تایلر

      ۲ فروردین , ۱۴۰۴

      شعف در دلِ تابستان برفی | درباره «برف در تابستان» نوشتۀ سایاداویو جوتیکا

      ۲۸ اسفند , ۱۴۰۳

      رازهای کافکا | نوشتهٔ استوآرت جفریز

      ۲۴ بهمن , ۱۴۰۳

      دربارۀ رمان «آنقدر سرد که برف ببارد» نوشتۀ جسیکا اَو

      ۱۸ دی , ۱۴۰۳

      داستان‌های فینیکس | ۱۵- رفیق

      ۱۶ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      داستان‌های فینیکس | ۱۴- نمایش افسانه‌ای برای وقتی دیگر

      ۹ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      داستان‌های فینیکس | ۱۳- زمستان استخوان

      ۲ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      داستان‌های فینیکس | ۱۲- هاکلبری فین

      ۲۶ فروردین , ۱۴۰۴

      اعتماد بین سینماگر و نویسنده از بین رفته است | گفتگو با شیوا ارسطویی

      ۲۴ اسفند , ۱۴۰۳

      هر رابطۀ عشقی مستلزم یک حذف اساسی است | گفتگو با انزو کرمن

      ۱۶ اسفند , ۱۴۰۳

      زمان و تنهایی | گفتگو با پائولو جوردانو، خالقِ رمان «تنهایی اعداد اول»

      ۷ اسفند , ۱۴۰۳

      همچون سفر، مادر و برفی که در نهایت آب می‌شود | گفتگو با جسیکا او نویسندۀ رمان «آنقدر سرد که برف ببارد»

      ۲۳ بهمن , ۱۴۰۳

      داستان‌های فینیکس | ۱۵- رفیق

      ۱۶ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      درهم‌ریختگی زبان‌ها

      ۱۴ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نگاهی به داستان «ویزور» نوشته‌ی ریموند کارور

      ۱۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      بازخوانی یک شاهکار | «مسخ» نوشته‌ی فرانتس کافکا

      ۱۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴
    • تئاتر
      1. تاریخ نمایش
      2. گفت و گو
      3. نظریه تئاتر
      4. نمایش روی صحنه
      5. همه مطالب

      گفتگو با فرخ غفاری دربارۀ جشن هنر شیراز، تعزیه و تئاتر شرق و غرب

      ۲۸ آذر , ۱۴۰۳

      عباس نعلبندیان با تفاوت آغاز می‌شود!

      ۱۹ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      او؛ اُگوست استریندبرگ است!

      ۲۸ فروردین , ۱۴۰۴

      کارل گئورگ بوشنر، پیشگام درام اکسپرسیونیستی 

      ۷ فروردین , ۱۴۰۴

      سفری میان سطور و روابط آدم‌ها | درباره نمایشنامه «شهر زیبا» نوشته کانر مک‌فرسن

      ۲۸ دی , ۱۴۰۳

      تاب‌آوری در زمانه فردگرایی | درباره نمایش «کتابخانه نیمه‌شب»

      ۱۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نمایشی درباره زندگی سهراب شهید ثالث | درباره اجرای «فوگ غربت» به نویسندگی و کارگردانی نیما شهرابی

      ۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نمایشی که تمام تماشاگران را از حال می‌­برد

      ۳۰ فروردین , ۱۴۰۴

      اندکی عشق و کمی بیشتر اقتدارگرایی | درباره نمایش «هارشدگی» به کارگردانی پویان باقرزاده

      ۲۱ فروردین , ۱۴۰۴

      عباس نعلبندیان با تفاوت آغاز می‌شود!

      ۱۹ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      تاب‌آوری در زمانه فردگرایی | درباره نمایش «کتابخانه نیمه‌شب»

      ۱۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نمایشی درباره زندگی سهراب شهید ثالث | درباره اجرای «فوگ غربت» به نویسندگی و کارگردانی نیما شهرابی

      ۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نمایشی که تمام تماشاگران را از حال می‌­برد

      ۳۰ فروردین , ۱۴۰۴
    • نقاشی
      1. آثار ماندگار
      2. گالری ها
      3. همه مطالب

      پنجاه تابلو | ۴۴- فلیکس نوسبام: نقاش هولوکاست

      ۱۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۳- مردان برهنه از نگاه سیلویا اسلی

      ۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۲- پیتر دویگ: نقاش نقاشان

      ۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۱- اریک فیشل: در جست‌وجوی حقیقت‌های پنهان

      ۲۵ فروردین , ۱۴۰۴

      فرانسیس بیکن؛ آخرالزمان بشر قرن بیستم

      ۲۱ دی , ۱۴۰۳

      گنجی که سال‌ها در زیرزمین موزۀ هنرهای معاصر تهران پنهان بود |  گفتگو با عليرضا سميع آذر

      ۱۵ آذر , ۱۴۰۳

      پنجاه تابلو | ۴۴- فلیکس نوسبام: نقاش هولوکاست

      ۱۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۳- مردان برهنه از نگاه سیلویا اسلی

      ۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۲- پیتر دویگ: نقاش نقاشان

      ۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۱- اریک فیشل: در جست‌وجوی حقیقت‌های پنهان

      ۲۵ فروردین , ۱۴۰۴
    • موسیقی
      1. آلبوم های روز
      2. اجراها و کنسرت ها
      3. مرور آثار تاریخی
      4. همه مطالب

      در فاصله‌ای دور از زمین | تحلیل جامع آلبوم The Overview اثر استیون ویلسون

      ۱۷ فروردین , ۱۴۰۴

      گرمی ۲۰۲۵ | وقتی موسیقی زیر سایه انتقادات و مصالحه قرار می‌گیرد

      ۱۲ اسفند , ۱۴۰۳

      دریم تیتر و Parasomnia:  یک ادیسه‌ی صوتی در ناخودآگاه ما

      ۲ اسفند , ۱۴۰۳

      وودستاک: اعتراضی فراتر از زمین‌های گلی

      ۲۳ دی , ۱۴۰۳

      چرا ما می­‌خواهیم باور کنیم که جیم موریسون هنوز زنده است؟

      ۱۸ فروردین , ۱۴۰۴

      زناکیس و موسیقی

      ۲۷ دی , ۱۴۰۳

      چرا ما می­‌خواهیم باور کنیم که جیم موریسون هنوز زنده است؟

      ۱۸ فروردین , ۱۴۰۴

      در فاصله‌ای دور از زمین | تحلیل جامع آلبوم The Overview اثر استیون ویلسون

      ۱۷ فروردین , ۱۴۰۴

      گرمی ۲۰۲۵ | وقتی موسیقی زیر سایه انتقادات و مصالحه قرار می‌گیرد

      ۱۲ اسفند , ۱۴۰۳

      دریم تیتر و Parasomnia:  یک ادیسه‌ی صوتی در ناخودآگاه ما

      ۲ اسفند , ۱۴۰۳
    • معماری

      معماری می‌تواند روح یک جامعه را لمس کند | جایزه پریتزکر ۲۰۲۵

      ۱۴ فروردین , ۱۴۰۴

      پاویون سرپنتاین ۲۰۲۵ اثر مارینا تبسم

      ۱۶ اسفند , ۱۴۰۳

      طراحان مد، امضای خود را در گراند پَله ثبت می‌کنند | گزارشی از Runway مد شانل

      ۹ اسفند , ۱۴۰۳

      جزیره‌ کوچک (Little Island)، جزیره‌ای سبز در قلب نیویورک

      ۲۵ بهمن , ۱۴۰۳

      نُه پروژه‌ برتر از معماری معاصر ایران | به انتخاب Architizer

      ۱۸ بهمن , ۱۴۰۳
    • اندیشه

      جنگ خدایان و غول‌ها

      ۳۱ فروردین , ۱۴۰۴

      ملی‌گرایی در فضای امروز کانادا: از سرودهای جمعی تا تشدید بحث‌های سیاسی

      ۴ فروردین , ۱۴۰۴

      ترامپ و قدرت تاریخ: بازخوانی دیروز برای ساخت فردا

      ۶ بهمن , ۱۴۰۳

      در دفاع از زیبایی انسانی

      ۱۲ دی , ۱۴۰۳

      اسطوره‌ی آفرینش | کیهان‌زایی و کیهان‌شناسی

      ۲ دی , ۱۴۰۳
    • پرونده‌های ویژه
      1. پرونده شماره ۱
      2. پرونده شماره ۲
      3. پرونده شماره ۳
      4. پرونده شماره ۴
      5. پرونده شماره ۵
      6. همه مطالب

      دموکراسی در فضای شهری و انقلاب دیجیتال

      ۲۱ خرداد , ۱۳۹۹

      دیجیتال: آینده یک تحول

      ۱۲ خرداد , ۱۳۹۹

      رابطه‌ی ویدیوگیم و سینما؛ قرابت هنر هفت و هشت

      ۱۲ خرداد , ۱۳۹۹

      Videodrome و مونولوگ‌‌هایی برای بقا

      ۱۲ خرداد , ۱۳۹۹

      مسیح در سینما / نگاهی به فیلم مسیر سبز

      ۱۵ مرداد , ۱۳۹۹

      آیا واقعا جویس از مذهب دلسرد شد؟

      ۱۵ مرداد , ۱۳۹۹

      بالتازار / لحظه‌ی لمس درد در اتحاد با مسیح!

      ۱۵ مرداد , ۱۳۹۹

      آخرین وسوسه شریدر

      ۱۵ مرداد , ۱۳۹۹

      هنرمند و پدیده‌ی سینمای سیاسی-هنر انقلابی

      ۱۲ مهر , ۱۳۹۹

      پایان سینما: گدار و سیاست رادیکال

      ۱۲ مهر , ۱۳۹۹

      گاوراس و خوانش راسیونالیستی ایدئولوژی

      ۱۲ مهر , ۱۳۹۹

      انقلاب به مثابه هیچ / بررسی فیلم باشگاه مبارزه

      ۱۲ مهر , ۱۳۹۹

      پورن‌مدرنیسم: الیگارشی تجاوز

      ۲۱ بهمن , ۱۳۹۹

      بازنمایی تجاوز در سینمای آمریکا

      ۲۱ بهمن , ۱۳۹۹

      تصویر تجاوز در سینمای جریان اصلی

      ۲۱ بهمن , ۱۳۹۹

      آیا آزارگری جنسی پایانی خواهد داشت؟

      ۲۱ بهمن , ۱۳۹۹

      سیاست‌های سینما و جشنواره‌های ایرانی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      خدمت و خیانت جشنواره‌ها

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      اوج و حضیض در یک ژانر / فیلم کوتاه ایرانی در جشنواره‌های خارجی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      درباره حضور فیلم‌های محمد رسول اف در جشنواره‌های خارجی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      سیاست‌های سینما و جشنواره‌های ایرانی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      اوج و حضیض در یک ژانر / فیلم کوتاه ایرانی در جشنواره‌های خارجی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      درباره حضور فیلم‌های محمد رسول اف در جشنواره‌های خارجی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      ناشاد در غربت و وطن / جعفر پناهی و حضور در جشنواره‌های جهانی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰
    • ستون آزاد

      نمایش فیلم مهیج سیاسی در تورنتو – ۳ مِی در Innis Town Hall و Global Link

      ۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      آنچه پالین کیل نمی‌توانست درباره‌ی سینمادوستان جوان تشخیص دهد

      ۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      هر کجا باشم، شعر مال من است

      ۳۰ اسفند , ۱۴۰۳

      لهجه من، هویت من: وقتی نژادپرستی زبانی خودش را پشت تمسخر پنهان می‌کند

      ۱۴ اسفند , ۱۴۰۳

      کانادا: سرزمین غرولند، چسب کاغذی و دزدهای حرفه‌ای!

      ۱۱ دی , ۱۴۰۳
    • گفتگو

      ساندنس ۲۰۲۵ | درخشش فیلم‌های ایرانی «راه‌های دور» و «چیزهایی که می‌کُشی»

      ۱۳ بهمن , ۱۴۰۳

      روشنفکران ایرانی با دفاع از «قیصر» به سینمای ایران ضربه زدند / گفتگو با آربی اوانسیان (بخش دوم)

      ۲۸ شهریور , ۱۴۰۳

      علی صمدی احدی و ساخت هفت روز: یک گفتگو

      ۲۱ شهریور , ۱۴۰۳

      «سیاوش در تخت جمشید» شبیه هیچ فیلم دیگری نیست / گفتگو با آربی اُوانسیان (بخش اول)

      ۱۴ شهریور , ۱۴۰۳

      مصاحبه اختصاصی با جهانگیر کوثری، کارگردان فیلم «من فروغ هستم» در جشنواره فیلم کوروش

      ۲۸ مرداد , ۱۴۰۳
    • درباره ما
    مجله تخصصی فینیکسمجله تخصصی فینیکس
    سینما یادداشت‌ها

    تئوری اغتشاش در قدرت خودکامه / درباره فیلم Z (۱۹۶۹) اثر کوستا گاوراس

    پژمان خلیل‌زادهپژمان خلیل‌زاده۲۶ آبان , ۱۴۰۱
    اشتراک گذاری Email Telegram WhatsApp
    زد کوستا اوراس
    اشتراک گذاری
    Email Telegram WhatsApp

    آلن بدیو فیلسوف و تئوریسین علوم سیاسی فرانسوی زمانی در دهه ۱۹۷۰ پس از خاتمه جنگ خانمان سوز ویتنام نوشت:«توتالیترها تمام تلاش‌شان این است که سوژه بربریت را در عمق توده اجتماعی به گونه‌ای نهادینه کند که بخشی از کالبد فرمان‌پذیر تمامیت‌خواهی قدرت حاکمه شود.» این چند کلمه‌ی آلن بدیو دقیقاً همان استلزام استعاره‌ای است که مخاطب از ابتدا تا انتها در تماشای فیلم «زد» کوستا گاوراس با آن گلاویز می‌شود، چون اساساً سوژه مرکزی در عمق یک پراگماتیسم تمامیت‌خواه دائماً در خطر حذف یا تخطئه یا تحریف و یا تقبیح ماهوی بسر می‌برد‌. کوستا گاوراس که با «زد» اسم و رسم جهانی پیدا کرد، دقیقاً از این فیلم است که گونه و لحن درام و روایت‌ سینمای سیاسی‌اش تا به امروز امری لاینفک از زیست‌جهان فیلمیک او شده و او را در حال حاضر یکی از ستون‌های اصلی سینمای سیاسی در جهان می‌شناسند. گاوراس با ساخت «زد» و سپس «اعتراف» و نهایتاً شاهکارش «حکومت نظامی» یک چرخه‌ی اتوریتِ سیاسی با عمل‌گرایی نمایشی را با سلاح دوربین بر روی پرده ظاهر می‌کند و به تنهایی به نبرد دشمنی بی‌رحم و دژخیم در کشور خود یعنی یونان می‌رود. گاوراس با هوشیاری رمان واسیلیس واسیلیکوس را که رمانی سیاسی با محوریت قرار دادن زندگی واقعی گریگوریس لامبارکیس است(نماینده سوسیالیست‌های دموکرات نواندیش در پارلمان یونان) اتمسفر دراماتیک فیلم خود را کاملاً به شکل استعاره‌ای و نمادین عریان به زبان تصویر ترجمان می‌کند. لامبارکیس از فعالان سیاسی کمونیست و روشنفکر جامعه یونان بود که پس از غیرقانونی شدن فعالیت کمونیست‌ها از ۱۹۵۲ به بعد در یونان، او در مقابل دو جبهه‌ی سیاسی راست‌گرایان لیبرال و راست‌گرایان افراطی ناسیونال-فاندامنتالیست در کشورش یک حزب سیاسی چپ و آلترناتیو با تفکر پر از تسامح سوسیالیستی و دموکراسیستی را پایه‌گذاری نمود و خودش به عنوان نماینده سیاسی در ۱۹۶۰ به پارلمان آتن راه پیدا کرد. اما جو راست‌گرایی با تفکرات بنیادگرا (فاندامنتال) در یونان آغاز دهه ۶۰ میلادی یک نوع اتمسفر نئوفاشیستی را در این کشور دامن زد. با پیوستن یونان به پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و باز شدن پای آمریکایی‌ها به این کشور، کم‌کم نفوذ سیاسی امپریالیستی آنها باعث قدرت‌گیری روز افزون گروه‌های تندروی مسیحی و نئوفاشیستی و ملی‌گرای یونانی گشت تا اینکه در ۲۲ می ۱۹۶۳ وقتی که گریکوریس لامبارکیس از میتینگی بنام «برای صلح دنیاها» در تالار اصلی شهر تسالونیکی خارج می‌شد توسط دو ضارب که با خودرو به وی حمله تروریستی کردند، دچار سانحه‌ی مغزی و شکست جمجمه می‌شود و نهایتاً پس از پنج روز اغما فوت می‌کند. مرگ لامبارکیس تا سال ۱۹۶۷ در فضای سیاسی یونان باعث تشنج بسیاری می‌شود تا اینکه با کمک سرویس جاسوسی CIA هسته‌ی اصلی فرماندهان ارتش یونان در پادگان‌ها در اتحاد با یکدیگر علیه دولت مرکزی و منفعل آتن کودتای نظامی می‌کنند و دقیقاً با همان فرمول آمریکایی‌ها که در برزیل و شیلی و بوولیوی پیاده شد، در یونان هم یک دولت کودتاچی با سردمداری سرهنگ‌های ارتش و خوی فاشیستی و ملی‌گرای توتالیتر بر راس قدرت قرار می‌گیرد.
    حال از سال ۱۹۶۷ در یونان سرهنگ ارتش توپخانه، جورجیوس پاپادوپولوس با کمک و حمایت هم رده‌های ارتشی‌اش تا سال ۱۹۷۳ یک حکومت دیکتاتوری نظامی را بر یونان اعمال نمود که عموماً به این دوره «دوران حکومت سرهنگ‌ها» می‌گویند. با روی کار آمدن دولت راست‌گرای نظامی و حمایت احزاب رادیکال راست و نئوفاشیست و ملی‌گرا و مذهبی از آن، فضایی کاملاً تک قطبی در اتمسفر فکری و اجتماعی و هنری و سیاسی یونان متبلور گشت که بسیاری مجبور به ترک دیار شدند. کوستا گاوراس جوان در سال ۱۹۶۹، در بین بزرگ‌ترین جدال‌های جنجال‌برانگیز آن زمان؛ جنگ ویتنام از یک‌سو و انقلاب نوین در مارکسیسم و انتشار پیام مائویسم در بین روشنفکران چپ دنیا در کنار اعتراضات ضدنژادپرستی سیاهان در آمریکا از سوی دیگر، گاوراس در فرانسه فیلم «زد» را استارت می‌زند و برای گرفتن نماهای نزدیک به محله‌های پایین شهر آتن به الجزایر می‌رود. تولید این فیلم و نمایشش عملاً اعلان جنگ به حکومت دیکتاتور یونان بود که گاوراس با ابن خطر چند سالی در فضای تهدید و ارعاب به زندگی هنری خود ادامه داد، اما پا پس نکشید و آثار بعدی را هم ساخت.
    «زد» در بستر ساختاری خود و ساختمان درامش، یک داستان خطی و ساده را روایت می‌کند که لحن ایجابی آن در پرداخت، استعاره‌های دلالت‌گرایانه بشدت وابسته به پیوستگی امر نشانه‌شناسی در فرم نمایشی آثار مدرنیستی را متبلور می‌نماید. در داستان فیلم اسمی از کشور یا شهر مورد نظر برده نمی‌شود و زبان فیلم هم فرانسوی است اما کوستا گاوراس به شکل استعاره‌ای با بهره‌گیری از سبک استعلایی امر آشنایی‌زدایی در شگرد دلالت‌گرایانه، یک بازتعریف آشناپندار را برای مخاطب در جهان خود برپا می‌کند که تماماً ارتباط نشانه‌ای و استعاره‌ای با قوه درک تماشاگر ایجاد می‌نماید. در وهله نخست سببیت پیرنگ و اتفاق دراماتیکی که برای آن نماینده حزب آنارکو-سوسیالیست می‌افتد، ما را جذب قصه و رازگشایی معمایی فیلم می‌کند. ولی در وهله دوم استفاده از مفاهیم دال و مدلولی که به شکل دلالتی در مورد اقتضائات سیاسی یونان در سال ۱۹۶۳ است، خودآگاه عینی و ناخودآگاه ذهنی تماشاگر را صیقل می‌دهد‌ اینگونه است که گاوراس موفق می‌شود یک سطح نمادین کاملاً فرمال را در پوسته و چگالی اثرش بیافریند به شکلی که اگر مخاطب از ماجراهای سیاسی یونان باخبر هم نباشد، باز ضربه‌ای به بدنه‌ و ستون فقرات پیرنگ و درام نمی‌خورد، چون سببیت در دراماتورژی و ساختار پیرنگ، وصله زده شده است و این فاکتوریل به ورطه‌ی نمادگرایی و نمادبازی عینی و متظاهرانه سقوط نمی‌کند، بلکه کارکرد استعاره در «زد» یک فرآیند دوآلیستی را خلق کرده است. گاوراس در پرده نخست به سراغ نمایش بحران و حلقه‌ی تعارض آن با آرامش ایجابی فضایش می‌رود و با نمایش باند سرکوب و کارکرد لباس شخصی‌های لمپنی که اساساً از جانب حکومت اجیر شده‌اند، عملیات پاکسازی را با جزییاتی دقیق به نمایش می‌گذارد.
    فیلم در پرده نخست با گامی موثر به سمت نمایشی کردن درام جلو می‌رود. میزانسن تظاهرات بشدت کلیدی است. دوربین گاوراس – که بعداً تبدیل به سبک او می‌شود –  با یک پوزیشن کاملاً رئالیستی اتمسفر را دراماتیزه می‌کند. باید دقت کرد که منظرگاه دوربین گاوراس نئورئالیستی نیست و دائماً با کات‌ها و مونتاژهای توازی، حالت بحران را استعاره سازی می‌کند. مرکز میزانسن دوربین با حرکات چرخشی و دایره‌ای، فضای بحران و فشار را به خوبی از دامنه نگاه قطب پروتاگونیست می‌سازد و بسامد چگالی را با حالت نوسانی بین دو قطب مقسم می‌کند. شخصیت اول فیلم وقتی وارد مرکز این دایره می‌شود، عمق میدان‌های بالای کوستا گاوراس، نیروی پلیس را طوری در پس‌زمینه قرار می‌دهد که دقیقاً استعاره‌ای تصویری از آنتاگونیست بودن خود نیروی انتظامی است و اینگونه با ورود نیروهای لباس شخصی و مزدور، پلیس یک اکت اکتسابی در پس‌زمینه‌های صحنه از خود بروز می‌دهد. جابجایی اکت و کنش بین فورگراند و بک‌گراند صحنه‌ها، در این سکانس درخشان است. کاراکترهای قطب مثبت که اکنون آنها را می‌شناسیم، در مرکز دایره‌اند و نیروهای پلیس نقش محوری همچون شعاع این دایره را بازی می‌کنند. اما نیروی ترور همچون یک حرکت وتر در محیط دایره وارد مرکزیت می‌شود و کنش ترور خود را به منصه ظهور می‌گذارد که سرآخر ما شاهد پلان تاثیرگذار دستان روی سر پرسوناژ ترور شده هستیم که دوربین با فاصله‌ای اندک در همان نقطه‌ی مرکز می‌ایستد و قاب‌بندی مدیوم شات و تمام شات خود را می‌بندد. نکته جالب فیلم «زد» این است که کارگردان در یک سوم ابتدایی داستانش، کاراکتر اصلی یعنی معاون (ایو مونتان) را از مدار و بسامد طول موج درام‌ حذف می‌کند و دو سوم ادامه‌ی پیرنگ با پرداخت به کاراکترهای محوری و تیپ‌ها به روند خود ادامه می‌دهد. این شکلی از قصه گویی در درام گسسته مدرنیستی است که گاوراس با بهم متصل کردن ساختار فلاش‌بک، روند تنالیته‌ی درام را شکل‌بندی متریک می‌کند.
    «زد» یک فیلم اثرگذار سیاسی است که هم در فرم و هم در انتقال مضمونش که به قالب محتوا درمی‌آید، یک سیر مدون خط‌کشی شده را طی می‌کند. این فیلم تبدیل به یکی از الگوهای بارز سینمای سیاسی مدرن در تاریخ سینما می‌شود و نوع زبان و به کار گیری بسامدهای دراماتورژیک و تکنیکال «زد» تبدیل به یک الگوریتم فرمال برای مولف یونانی‌اش می‌گردد که آن را در تمامی آثار کارنامه‌اش تا به امروز می‌توانیم رد گیری کنیم.

    زد فیلم زد کوستا گاوراس ایران ۱۴۰۱
    اشتراک Email Telegram WhatsApp Copy Link
    مقاله قبلیتعقیب تنها شاهد قتل / یادداشتی بر فیلم ردی بجا نگذار (۲۰۲۱)
    مقاله بعدی اودیسه خشن چند نوجوان / درباره فیلم شاهان جهان (The Kings of the World) ۲۰۲۲
    پژمان خلیل‌زاده

    مطالب مرتبط

    سینمای شخصی سام فولر؛ مردی با سیگار برگ

    محمد عبدی

    سکوت به مثابه‌ی عصیان | درباره‌ی «پرسونا»ی برگمان

    مهرداد پارسا

    سمفونی خون و گلوله | یادداشتی بر فیلم جنگاوری به کارگردانی ری مندوزا و الکس گارلند

    امیرمهدی عسلی
    نظرتان را به اشتراک بگذارید

    Comments are closed.

    پیشنهاد سردبیر

    دان سیگل و اقتباس نئو نوآر از «آدمکش‌ها»ی ارنست همینگوی

    داستان‌های فینیکس | ۱- فیل در تاریکی

    گچ | داستان کوتاه از دیوید سالایی

    ما را همراهی کنید
    • YouTube
    • Instagram
    • Telegram
    • Facebook
    • Twitter
    پربازدیدترین ها
    Demo
    پربازدیدترین‌ها

    عباس نعلبندیان با تفاوت آغاز می‌شود!

    سینمای شخصی سام فولر؛ مردی با سیگار برگ

    سکوت به مثابه‌ی عصیان | درباره‌ی «پرسونا»ی برگمان

    پیشنهاد سردبیر

    لهجه من، هویت من: وقتی نژادپرستی زبانی خودش را پشت تمسخر پنهان می‌کند

    امیر گنجوی

    آن سوی فینچر / درباره فیلم Mank (منک)

    امین نور

    چرا باید فیلم‌های معمایی را چند بار دید؟ / تجربه تماشای دوباره فایت کلاب

    پریسا جوانفر

    مجله تخصصی فینیکس در راستای ایجاد فضایی کاملا آزاد در بیان نظرات، از نویسنده‌ها و افراد حرفه‌ای و شناخته‌شده در زمینه‌های تخصصیِ سینما، ادبیات، اندیشه، نقاشی، تئاتر، معماری و شهرسازی شکل گرفته است.
    این وبسایت وابسته به مرکز فرهنگی هنری فینیکس واقع در تورنتو کانادا است. لازم به ذکر است که موضع‌گیری‌های نویسندگان کاملاً شخصی است و فینیکس مسئولیتی در قبال مواضع ندارد.
    حقوق کلیه مطالب برای مجله فرهنگی – هنری فینیکس محفوظ است. نقل مطالب با ذکر منبع بلامانع است.

    10 Center Ave, Unit A Second Floor, North York M2M 2L3
    • Home

    Type above and press Enter to search. Press Esc to cancel.