Close Menu
مجله تخصصی فینیکسمجله تخصصی فینیکس

    Subscribe to Updates

    Get the latest creative news from FooBar about art, design and business.

    What's Hot

    یک پنجره برای دیدن؛ ایرانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها | بن‌بست

    وقتی سینما قصه می‌گوید | نگاهی به کتاب روایت و روایتگری در سینما

    داستان‌های فینیکس | ۱۶- آئورا

    Facebook X (Twitter) Instagram Telegram
    Instagram YouTube Telegram Facebook X (Twitter)
    مجله تخصصی فینیکسمجله تخصصی فینیکس
    • خانه
    • سینما
      1. نقد فیلم
      2. جشنواره‌ها
      3. یادداشت‌ها
      4. مصاحبه‌ها
      5. سریال
      6. مطالعات سینمایی
      7. فیلم سینمایی مستند
      8. ۱۰ فیلم برتر سال ۲۰۲۴
      9. همه مطالب

      سکوت به مثابه‌ی عصیان | درباره‌ی «پرسونا»ی برگمان

      ۱۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      «گناهکاران»؛ کلیسا، گیتار و خون‌آشام

      ۱۲ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      رئالیسم اجتماعی یا موعظه‌گری در مذمت فلاکت | نگاهی به فیلم «رها»

      ۱۰ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      حافظه در برابر استبداد | از سازه‌ی روایی تا زیبایی‌شناسی مقاومت

      ۲۰ فروردین , ۱۴۰۴

      برلیناله ۲۰۲۵ | گفتگو با نادر ساعی‌ور

      ۶ اسفند , ۱۴۰۳

      «هیچ حیوانی این چنین درنده نیست»؛ برهان قربانی و روایت امروزی شکسپیر

      ۳ اسفند , ۱۴۰۳

      برلیناله ۲۰۲۵ | گزارش فیلم ماه آبی به کارگردانی ریچارد لینکلیتر

      ۲ اسفند , ۱۴۰۳

      ماه آبی: سرود اندوهگین برای هنر، زیبایی و اشتیاق

      ۳۰ بهمن , ۱۴۰۳

      یک پنجره برای دیدن؛ ایرانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها | بن‌بست

      ۲۴ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      هفت روز از هفت وادی عشق و شک و زندان | نگاهی به فیلم «هفت روز»، ساخته‌ی علی صمدی احدی، محصول آلمان، ۲۰۲۴

      ۲۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      یک پنجره برای دیدن؛ کلاسیک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها | به بهانۀ ۷۵ سالگی فیلم «جنگل آسفالت»

      ۲۰ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      سمفونی خون و گلوله | یادداشتی بر فیلم جنگاوری به کارگردانی ری مندوزا و الکس گارلند

      ۱۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      من با نینو بزرگ شدم | گفتگو با فرانچسکو سرپیکو، بازیگر سریال «دوست نابغه من»

      ۱۹ فروردین , ۱۴۰۴

      اعتماد بین سینماگر و نویسنده از بین رفته است | گفتگو با شیوا ارسطویی

      ۲۴ اسفند , ۱۴۰۳

      گفتگوی اختصاصی | نانا اکوتیمیشویلی: زنان در گرجستان در آرزوی عدالت و دموکراسی هستند

      ۲۳ اسفند , ۱۴۰۳

      مصاحبه اختصاصی | پرده‌برداری از اشتیاق: دنی کوته از «برای پل» و سیاست‌های جنسیت در سینما می‌گوید

      ۱۸ اسفند , ۱۴۰۳

      تاسیانی به رنگ آبی، کمیکی که تبدیل به گلوله شد | نگاهی به فضاسازی و شخصیت‌پردازی در سریال تاسیان

      ۱۴ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      سرانجام، جزا! | یادداشتی بر سه اپیزود ابتدایی فصل دوم سریال آخرین بازمانده‌ از ما

      ۱۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      سریال Andor: چگونه سال‌های «گنگستری» استالین جوان الهام‌بخش مجموعه‌ی جنگ ستارگان شد

      ۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      بازخوانی یک سریال ماندگار | قصه‌های مجید و قصه‌های کیومرث

      ۲۰ فروردین , ۱۴۰۴

      وقتی سینما قصه می‌گوید | نگاهی به کتاب روایت و روایتگری در سینما

      ۲۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      رئالیسم اجتماعی در سینمای ایران

      ۱۷ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      گزارش کارگاه تخصصی آفرینش سینمایی با مانی حقیقی در تورنتو

      ۱۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      سینما به مثابه‌ی هنر | نگاهی به کتاب «دفترهای سرافیو گوبینو فیلم‌بردار سینما» اثر لوئیجی پیراندللو

      ۷ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نصرت کریمی؛ دست‌ هنرمندی که قرار بود قطع‌ شود

      ۲۹ فروردین , ۱۴۰۴

      چرا ما می­‌خواهیم باور کنیم که جیم موریسون هنوز زنده است؟

      ۱۸ فروردین , ۱۴۰۴

      هم‌آواز نبود، آوازی هم نبود | نگاهی به مستند «ماه سایه» ساخته‌ی آزاده بیزارگیتی

      ۸ فروردین , ۱۴۰۴

      نصرت کریمی، مردی برای تمام فصول

      ۲۴ اسفند , ۱۴۰۳

      یک پنجره برای دیدن؛ ایرانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها | بن‌بست

      ۲۴ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      وقتی سینما قصه می‌گوید | نگاهی به کتاب روایت و روایتگری در سینما

      ۲۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      داستان‌های فینیکس | ۱۶- آئورا

      ۲۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۵- جرج گروس: نقاشی از دل دادائیسم و آنارشیسم

      ۲۲ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      یک پنجره برای دیدن؛ ایرانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها | بن‌بست

      ۲۴ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      وقتی سینما قصه می‌گوید | نگاهی به کتاب روایت و روایتگری در سینما

      ۲۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      هفت روز از هفت وادی عشق و شک و زندان | نگاهی به فیلم «هفت روز»، ساخته‌ی علی صمدی احدی، محصول آلمان، ۲۰۲۴

      ۲۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      یک پنجره برای دیدن؛ کلاسیک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها | به بهانۀ ۷۵ سالگی فیلم «جنگل آسفالت»

      ۲۰ اردیبهشت , ۱۴۰۴
    • ادبیات
      1. نقد و نظریه ادبی
      2. تازه های نشر
      3. داستان
      4. گفت و گو
      5. همه مطالب

      نگاهی به داستان «گل‌ها» نوشته‌ی «آلیس واکر»

      ۲۰ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      درهم‌ریختگی زبان‌ها

      ۱۴ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نگاهی به داستان «ویزور» نوشته‌ی ریموند کارور

      ۱۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      بازخوانی یک شاهکار | «مسخ» نوشته‌ی فرانتس کافکا

      ۱۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نگاهی به داستان «خانواده‌ی مصنوعی» نوشته‌ی آن تایلر

      ۲ فروردین , ۱۴۰۴

      شعف در دلِ تابستان برفی | درباره «برف در تابستان» نوشتۀ سایاداویو جوتیکا

      ۲۸ اسفند , ۱۴۰۳

      رازهای کافکا | نوشتهٔ استوآرت جفریز

      ۲۴ بهمن , ۱۴۰۳

      دربارۀ رمان «آنقدر سرد که برف ببارد» نوشتۀ جسیکا اَو

      ۱۸ دی , ۱۴۰۳

      داستان‌های فینیکس | ۱۶- آئورا

      ۲۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      مرد خانه | داستان کوتاه از فرانک اُکانر

      ۲۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      داستان‌های فینیکس | ۱۵- رفیق

      ۱۶ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      داستان‌های فینیکس | ۱۴- نمایش افسانه‌ای برای وقتی دیگر

      ۹ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      اعتماد بین سینماگر و نویسنده از بین رفته است | گفتگو با شیوا ارسطویی

      ۲۴ اسفند , ۱۴۰۳

      هر رابطۀ عشقی مستلزم یک حذف اساسی است | گفتگو با انزو کرمن

      ۱۶ اسفند , ۱۴۰۳

      زمان و تنهایی | گفتگو با پائولو جوردانو، خالقِ رمان «تنهایی اعداد اول»

      ۷ اسفند , ۱۴۰۳

      همچون سفر، مادر و برفی که در نهایت آب می‌شود | گفتگو با جسیکا او نویسندۀ رمان «آنقدر سرد که برف ببارد»

      ۲۳ بهمن , ۱۴۰۳

      وقتی سینما قصه می‌گوید | نگاهی به کتاب روایت و روایتگری در سینما

      ۲۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      داستان‌های فینیکس | ۱۶- آئورا

      ۲۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      مرد خانه | داستان کوتاه از فرانک اُکانر

      ۲۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نگاهی به داستان «گل‌ها» نوشته‌ی «آلیس واکر»

      ۲۰ اردیبهشت , ۱۴۰۴
    • تئاتر
      1. تاریخ نمایش
      2. گفت و گو
      3. نظریه تئاتر
      4. نمایش روی صحنه
      5. همه مطالب

      گفتگو با فرخ غفاری دربارۀ جشن هنر شیراز، تعزیه و تئاتر شرق و غرب

      ۲۸ آذر , ۱۴۰۳

      عباس نعلبندیان با تفاوت آغاز می‌شود!

      ۱۹ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      او؛ اُگوست استریندبرگ است!

      ۲۸ فروردین , ۱۴۰۴

      کارل گئورگ بوشنر، پیشگام درام اکسپرسیونیستی 

      ۷ فروردین , ۱۴۰۴

      سفری میان سطور و روابط آدم‌ها | درباره نمایشنامه «شهر زیبا» نوشته کانر مک‌فرسن

      ۲۸ دی , ۱۴۰۳

      تاب‌آوری در زمانه فردگرایی | درباره نمایش «کتابخانه نیمه‌شب»

      ۱۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نمایشی درباره زندگی سهراب شهید ثالث | درباره اجرای «فوگ غربت» به نویسندگی و کارگردانی نیما شهرابی

      ۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نمایشی که تمام تماشاگران را از حال می‌­برد

      ۳۰ فروردین , ۱۴۰۴

      اندکی عشق و کمی بیشتر اقتدارگرایی | درباره نمایش «هارشدگی» به کارگردانی پویان باقرزاده

      ۲۱ فروردین , ۱۴۰۴

      عباس نعلبندیان با تفاوت آغاز می‌شود!

      ۱۹ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      تاب‌آوری در زمانه فردگرایی | درباره نمایش «کتابخانه نیمه‌شب»

      ۱۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نمایشی درباره زندگی سهراب شهید ثالث | درباره اجرای «فوگ غربت» به نویسندگی و کارگردانی نیما شهرابی

      ۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      نمایشی که تمام تماشاگران را از حال می‌­برد

      ۳۰ فروردین , ۱۴۰۴
    • نقاشی
      1. آثار ماندگار
      2. گالری ها
      3. همه مطالب

      پنجاه تابلو | ۴۵- جرج گروس: نقاشی از دل دادائیسم و آنارشیسم

      ۲۲ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۴- فلیکس نوسبام: نقاش هولوکاست

      ۱۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۳- مردان برهنه از نگاه سیلویا اسلی

      ۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۲- پیتر دویگ: نقاش نقاشان

      ۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      فرانسیس بیکن؛ آخرالزمان بشر قرن بیستم

      ۲۱ دی , ۱۴۰۳

      گنجی که سال‌ها در زیرزمین موزۀ هنرهای معاصر تهران پنهان بود |  گفتگو با عليرضا سميع آذر

      ۱۵ آذر , ۱۴۰۳

      پنجاه تابلو | ۴۵- جرج گروس: نقاشی از دل دادائیسم و آنارشیسم

      ۲۲ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۴- فلیکس نوسبام: نقاش هولوکاست

      ۱۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۳- مردان برهنه از نگاه سیلویا اسلی

      ۸ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      پنجاه تابلو | ۴۲- پیتر دویگ: نقاش نقاشان

      ۱ اردیبهشت , ۱۴۰۴
    • موسیقی
      1. آلبوم های روز
      2. اجراها و کنسرت ها
      3. مرور آثار تاریخی
      4. همه مطالب

      در فاصله‌ای دور از زمین | تحلیل جامع آلبوم The Overview اثر استیون ویلسون

      ۱۷ فروردین , ۱۴۰۴

      گرمی ۲۰۲۵ | وقتی موسیقی زیر سایه انتقادات و مصالحه قرار می‌گیرد

      ۱۲ اسفند , ۱۴۰۳

      دریم تیتر و Parasomnia:  یک ادیسه‌ی صوتی در ناخودآگاه ما

      ۲ اسفند , ۱۴۰۳

      وودستاک: اعتراضی فراتر از زمین‌های گلی

      ۲۳ دی , ۱۴۰۳

      چرا ما می­‌خواهیم باور کنیم که جیم موریسون هنوز زنده است؟

      ۱۸ فروردین , ۱۴۰۴

      زناکیس و موسیقی

      ۲۷ دی , ۱۴۰۳

      چرا ما می­‌خواهیم باور کنیم که جیم موریسون هنوز زنده است؟

      ۱۸ فروردین , ۱۴۰۴

      در فاصله‌ای دور از زمین | تحلیل جامع آلبوم The Overview اثر استیون ویلسون

      ۱۷ فروردین , ۱۴۰۴

      گرمی ۲۰۲۵ | وقتی موسیقی زیر سایه انتقادات و مصالحه قرار می‌گیرد

      ۱۲ اسفند , ۱۴۰۳

      دریم تیتر و Parasomnia:  یک ادیسه‌ی صوتی در ناخودآگاه ما

      ۲ اسفند , ۱۴۰۳
    • معماری

      معماری می‌تواند روح یک جامعه را لمس کند | جایزه پریتزکر ۲۰۲۵

      ۱۴ فروردین , ۱۴۰۴

      پاویون سرپنتاین ۲۰۲۵ اثر مارینا تبسم

      ۱۶ اسفند , ۱۴۰۳

      طراحان مد، امضای خود را در گراند پَله ثبت می‌کنند | گزارشی از Runway مد شانل

      ۹ اسفند , ۱۴۰۳

      جزیره‌ کوچک (Little Island)، جزیره‌ای سبز در قلب نیویورک

      ۲۵ بهمن , ۱۴۰۳

      نُه پروژه‌ برتر از معماری معاصر ایران | به انتخاب Architizer

      ۱۸ بهمن , ۱۴۰۳
    • اندیشه

      جنگ خدایان و غول‌ها

      ۳۱ فروردین , ۱۴۰۴

      ملی‌گرایی در فضای امروز کانادا: از سرودهای جمعی تا تشدید بحث‌های سیاسی

      ۴ فروردین , ۱۴۰۴

      ترامپ و قدرت تاریخ: بازخوانی دیروز برای ساخت فردا

      ۶ بهمن , ۱۴۰۳

      در دفاع از زیبایی انسانی

      ۱۲ دی , ۱۴۰۳

      اسطوره‌ی آفرینش | کیهان‌زایی و کیهان‌شناسی

      ۲ دی , ۱۴۰۳
    • پرونده‌های ویژه
      1. پرونده شماره ۱
      2. پرونده شماره ۲
      3. پرونده شماره ۳
      4. پرونده شماره ۴
      5. پرونده شماره ۵
      6. همه مطالب

      دموکراسی در فضای شهری و انقلاب دیجیتال

      ۲۱ خرداد , ۱۳۹۹

      دیجیتال: آینده یک تحول

      ۱۲ خرداد , ۱۳۹۹

      رابطه‌ی ویدیوگیم و سینما؛ قرابت هنر هفت و هشت

      ۱۲ خرداد , ۱۳۹۹

      Videodrome و مونولوگ‌‌هایی برای بقا

      ۱۲ خرداد , ۱۳۹۹

      مسیح در سینما / نگاهی به فیلم مسیر سبز

      ۱۵ مرداد , ۱۳۹۹

      آیا واقعا جویس از مذهب دلسرد شد؟

      ۱۵ مرداد , ۱۳۹۹

      بالتازار / لحظه‌ی لمس درد در اتحاد با مسیح!

      ۱۵ مرداد , ۱۳۹۹

      آخرین وسوسه شریدر

      ۱۵ مرداد , ۱۳۹۹

      هنرمند و پدیده‌ی سینمای سیاسی-هنر انقلابی

      ۱۲ مهر , ۱۳۹۹

      پایان سینما: گدار و سیاست رادیکال

      ۱۲ مهر , ۱۳۹۹

      گاوراس و خوانش راسیونالیستی ایدئولوژی

      ۱۲ مهر , ۱۳۹۹

      انقلاب به مثابه هیچ / بررسی فیلم باشگاه مبارزه

      ۱۲ مهر , ۱۳۹۹

      پورن‌مدرنیسم: الیگارشی تجاوز

      ۲۱ بهمن , ۱۳۹۹

      بازنمایی تجاوز در سینمای آمریکا

      ۲۱ بهمن , ۱۳۹۹

      تصویر تجاوز در سینمای جریان اصلی

      ۲۱ بهمن , ۱۳۹۹

      آیا آزارگری جنسی پایانی خواهد داشت؟

      ۲۱ بهمن , ۱۳۹۹

      سیاست‌های سینما و جشنواره‌های ایرانی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      خدمت و خیانت جشنواره‌ها

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      اوج و حضیض در یک ژانر / فیلم کوتاه ایرانی در جشنواره‌های خارجی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      درباره حضور فیلم‌های محمد رسول اف در جشنواره‌های خارجی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      سیاست‌های سینما و جشنواره‌های ایرانی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      اوج و حضیض در یک ژانر / فیلم کوتاه ایرانی در جشنواره‌های خارجی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      درباره حضور فیلم‌های محمد رسول اف در جشنواره‌های خارجی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰

      ناشاد در غربت و وطن / جعفر پناهی و حضور در جشنواره‌های جهانی

      ۳۱ تیر , ۱۴۰۰
    • ستون آزاد

      نمایش فیلم مهیج سیاسی در تورنتو – ۳ مِی در Innis Town Hall و Global Link

      ۵ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      آنچه پالین کیل نمی‌توانست درباره‌ی سینمادوستان جوان تشخیص دهد

      ۳ اردیبهشت , ۱۴۰۴

      هر کجا باشم، شعر مال من است

      ۳۰ اسفند , ۱۴۰۳

      لهجه من، هویت من: وقتی نژادپرستی زبانی خودش را پشت تمسخر پنهان می‌کند

      ۱۴ اسفند , ۱۴۰۳

      کانادا: سرزمین غرولند، چسب کاغذی و دزدهای حرفه‌ای!

      ۱۱ دی , ۱۴۰۳
    • گفتگو

      ساندنس ۲۰۲۵ | درخشش فیلم‌های ایرانی «راه‌های دور» و «چیزهایی که می‌کُشی»

      ۱۳ بهمن , ۱۴۰۳

      روشنفکران ایرانی با دفاع از «قیصر» به سینمای ایران ضربه زدند / گفتگو با آربی اوانسیان (بخش دوم)

      ۲۸ شهریور , ۱۴۰۳

      علی صمدی احدی و ساخت هفت روز: یک گفتگو

      ۲۱ شهریور , ۱۴۰۳

      «سیاوش در تخت جمشید» شبیه هیچ فیلم دیگری نیست / گفتگو با آربی اُوانسیان (بخش اول)

      ۱۴ شهریور , ۱۴۰۳

      مصاحبه اختصاصی با جهانگیر کوثری، کارگردان فیلم «من فروغ هستم» در جشنواره فیلم کوروش

      ۲۸ مرداد , ۱۴۰۳
    • درباره ما
    مجله تخصصی فینیکسمجله تخصصی فینیکس
    مقالات سینما

    فرهنگ خیلی خیلی کوچک وحشت / راهنمایی برای هالووین

    امین نورامین نور۱۰ آبان , ۱۳۹۹
    اشتراک گذاری Email Telegram WhatsApp
    اشتراک گذاری
    Email Telegram WhatsApp

     ژانر وحشت شاید متنوع‌ترین و بیشترین زیرمجموعه‌ها در میان ژانرهای سینمایی را به خود اختصاص داده باشد. چنان گوناگون و مختلف است که حالا می‌توان گفت دیگر برای هرذائقه‌ای یک ساب‌ژانر/ زیرژانر (sub-genres) ترتیب داده شده است. در این جستار کوچک، سعی بر آن است تا به‌طور چکیده بخش عمده‌ای از آنان را یاد کرد و نمونه‌های مشهور و نه چندان مشهور اما درخور توجه را نام برد.

    سینمای وحشت که ار همان اولین دم پیدایش خود سینما به حلول رسید سال‌های زیادی زمان برد تا صرف شده و درنهایت به قاموسی پایدار بدل شود. اما از همان نخستین روزهای حیات سینما آنچه با عنوان وحشت اکنون تلقی می شود با آن گره خورده بود. درحقیقت از آنجایی که همواره سینما در وهله اول خود سرگرمی بوده و هست، عناصر سینمای ترسناک از جمله رعب و وحشت و فانتزی ترفند‌هایی مناسب برای جذب بیننده بوده اند. از این‌رو، تکامل سینمای ترسناک در توازی با تکامل خود سینما بود. در سال‌های اولیه که سینما آنچه که حالا آن را می‌نامیم نبود، بخشی از همانچه تام گانینگ «سینمای جاذبه» می‌خواند جریان داشت. فیلم‌ها درواقع به‌عنوان یک نوع اسکچ یا قسمتی از برنامه‌های مفرح کارنیوال‌ها و سیرک‌ها، در قالب عناوینی همچون «فیلم‌های دوزاری (nickledeon)» و «فیلم‌حقه‌ها (Trickfilm)» معرفی و عرضه می‌شد. این تکه‌ها که مشهورترین آن‌ها شعرهای کوچکی بودند که ژرژ ملی‌یس بزرگ ساخت، بیشتر حول نمایش ترفندها و شعبده‌بازی طی یک پلان‌سکانس می‌گذشت. با ورود روایت و استخوان‌‌مند شدن قصه در فیلم، شرایط برای اقتباس‌های ادبی در سینما مهیا شد. و این خاستگاه اصلی همهٔ آن چیزی است که امروزه شاهد میراث آن هستیم. درحقیقت با اقتباس های صامت از داستان‌های مهم ترسناک، همچون دراکولا(نوسفراتو) و زوال خاندان آشر از یک‌سو و تحقق جنبش اکسپرسیونیسم و قرارگرفتن گزینهٔ تنیدن تحلیل ذهن و خیال با روایت فیلم‌هایی همچون دکتر کالیگاری و  دستان اورلاک سنگ‌بنای سینمای ترسناک محقق شد. هیولاهای فانتزی و انسانی که راه را برای جولان فیلن‌های ترسناک یونیورسال در دهه سی باز کردند.

     وقوع فیلم‌های یونیورسال (دراکولا، گرگ‌نما، فرانکنشتاین، مرد نامرئی) ما را با اولین گونه ساب‌ژانر سینمایی معرفی کرد: هیولاها. در حقیقت هیولاها شاید بیشتر از هر المان دیگری در سینمای ترسناک استفاده داشته‌اند. هیولاهای اولیه ای که در همان سال های آغازین دهه سی به آنان معرفی شدیم غیرانسان هایی بودند که از دل تخیلات گوتیک یا نفرین های بومی و طمع دانشمندان شکل می گرفتند. هیولاهایی که تنها درزمانی که انسانیت خود را از دست می‌دادند سروکله شان پیدا می شد.هیولاها را شاید بتوان پرمنفعت‌ترین محصول سینمای ترسناک دانست. هرکدام از این هیولاها بنابر شکایل و خلق و خوی می‌توانند بدل به زیرژانری کوچکتر از خود شوند؛ همچون خون‌آشامان، که با دراکولا بارها دوباره متولد شد و با شاخ‌وبرگهای گوناگونی که گرفت در همه ژاتری رسوخ کرد (از موزیکال تا فیلم‌های تین‌ایجری)، یا فیلم‌هایی که تحت تاثیر فرانکشتاین یا ایده های این چنینی ساخته شدند، که بیش‌تر حول محور دانشمند دیوانه می‌چرخیدند.

    حتی در دورهٔ مدرن تیز ما باز هم با هیولاهای تجدیدنظرشده یا به روزشده مواجهیم که از همان خاستگاه دیرینه خود سرچشمه میگیرند. شیوع زامبی ها با فیلم شب مردگان زنده جرج رومرو و معرفی هیولاهای رئالیستی و بومی‌تر در امریکا همچون قاتلان در هالووین و کشتار اره برقی در تگزاس سینمای وحشت مدرن ساخته شد. حتی خون آشامان ظاهری فکورانه و عمیق به خود گرفتند. در فیلک Martin چرچ رومرو با خون آشامی طرف هستیم که درحال کاوش خود و شک در هستی خویش است.

     رونق فیلم‌های دراکولای تاد براونینگ و فرانکنشتاین جیمز ویل موجب شد تا یکی از اولین زیرژانرهای وحشت زاده شود: تلفیق کمدی و وحشت. با مداقه می‌توان پی برد دلیل ارجح بر وقوع زیرژانرهای مختلف با تولید انبوه فیلم‌های ترسناک و فروش بیش از انتظار رابطه مستقیم دارد. تلفیق ژاترهای گوناگون در سینمای ترسناک بدل به یکی از سرگرمی‌های جذاب برای کارگردان‌های خوش ذوق شد. از جیمز ویل تا راجر کورمن و جرج رومرو و سم ریمی و پیتر جکسون. در میان این طیف، بد نیست به فیلم جادوگران ایستویک، ساختهٔ جرج میلر بزرگ اشاره. ترکیب ژانرهای گوناگون در ایت فیلم به حدی است که در تشخیص تعداد درست آن اختلاف است و کمدی و وحشت آن چنان درهم تنیده که در اوج پایانی آن نمی‌توان به نتیجه‌ای درست که باید خندید یا ترسید.

    جادو و علوم ناشناخته و خرافه از جمله دیگر شاخه های مکرر در سینمای ترسناک است. در دهه سی و چهل بیشترین تاکید بر عناصر خارجی و ناشناخته برای بیننده امریکایی درمواجه با آن است. فیلم من با یک زامبی قدم برداشتم ژاک تورنیه از مهم ترین آثار این تم از وحشت است. اما با گذر سینما از دوره کلاسیک خود در دهه شصت انگلیس اولین کشوری بود که جادو و جادوگری را در بطن داستانی خود و در برهه های تاریخی به نمایش گذاشت. فیلم wicker man با تلفیق مرد امروزی انکلیسی در بستری از انگلستان که همچنان به سنت های پیشینه و آیین‌های بومی خود معتقد است زمینه را برای نمایش یک فیلم ترسناک مخوف مهیا کرد. از دیگرفیلم های این دوره که بیشتر تحت تاثیر بچه رزمری و ویکر من بودند می توان به خون بر پنجه های شیطان اشاره کرد: طمع نوجوانان قرون وسطی و پیمانی که با شیطان می بندند. در حقیقت نکته بارز اهمیت در این فیلم ها نه در نشان دادن شیطان بلکه در پررنگ نمودن این مسئله که انسان همواره شر واقعی است می گنجد.

    با فروش فیلم های بچه رزمری راه را برای یکی از مهم ترین فیلم های تاریخ سینما هموار شد: جن گیر ویلیام فریدکین.فیلم فریدکین بدل به یکی از پرفروش ترین فیلم ها شد و همین باعث خیل عظیم تقلیدها و زایش شاخه فیلم های تسخیر و ارواح رسید, شاخه ای که شاید تا به امروز نیز جزو یکی از محبوب ترین زیرژانرها در میان سلیقه عموم است.

    یکی از فیلم‌های کم‌تر موردتوجه قرار گرفته با این موصوع چندین سال پیش از جن گیر ساخته شد؛ Mother Joan of the Angels، ساخته 1961 و محصول کشور لهستان. داستان صومعهای که مشکوک به راهبه‌هایی شیطان‌زده است. پس از جن‌گیر فیلم‌هایی زیادی با الهام از آن در سراسر جهان ساخته شد، اما شاید ژاپن بهترین استفاده از ارواح شرور را از آن برد. ژاپنی‌ها- مثل همیشه- با نبوغ سرشار خود دست به بومی سازی ایده های خارجی می‌کنند و نتیجهٔ آن اثری است اصیل که خاستگاه اصلی آن آنچنان ملموس به نظر نمی‌آید. فیلم‌های حلقه و کینه شاید مشهورترین این نوع عناوین باشد اما با کمی جستجو می‌توان به نمونه های زیادتری نیز رسید. فیلم Noroi: The Curse یکی از این فیلم های درخور توجه است و فیلم Marebito یکی از بهترین های وحشت که در این دو دهه ساخته شده اند. فیلم‌هایی با موضوعات ارواح شریر و تسخیر برای تماشاگر عادی سینما تعریف اصلی فیلم ترسناک را دربردارد. بحث همیشگی چه چیزی فیلم ترسناک را ترسناک می‌کند جای تامل دارد. برای تماشاگری که تنها فیلم را کالایی آخرهفته ای برای سرگرم شدن می بیند فیلمی ترسناک است که بترساند تا که صرفا علائم ترسناک داشته باشد و اگر جز این باشد فیلم ترسناک خوبی نیست. از این رو فیلم های ترسناکی که فاقد هرگونه کیفیت تماتیک یا بصری وحشتند تنها به دلیل وجود چنین عنصری موجب شده تا ارجحیت بیشتری به خود بگیرند. این ما را با نوع دیگری از زیرژانر دیگری وصل می‌کند :فیلم‌های آرشیو تصویری یا found footage.

    فیلم‌هایی که اغلب بافت مستند دارند و با دوربین‌های دم دست مختص به زمانه خود(دوربین های دیجیتال دهه نود، دوربین های هندی کم در اویل دوهزار و در ادامه استفاده از دوربین موبایل و ویدئو کم برنانه های زوم و اسکایگ از اخرین نمونه های آن است) گرفته می شوند. با نمایش پروژه جادوگر برای اولین بار این اصطلاح سر زبان‌ها افتاد. و سپس با Paranormal Activity به شهرت فراوانی رسید. یکی از بهترین نمونه های فیلم تصاویر آرشیوی سری فیلم های grave encounters است. در اینجا دوربین در کنار صبط وقایع اولویتی بالاتر به خود می‌گیرد: نجات جان آدمی. دیگر فیلم قابل اشاره Unfriended از نمونه های تازه تر و امروزی این گونه فیلم‌هاست؛ تمام فیلم بوسیله چت‌روم های فیسبوک نمایش داده می‌شود‌؛ دوستانی که باهم حرف می‌زنند و قاتلی که در این میان آن هاست.

    وحشت

    صحبت از قاتل و قتل شد و یادی کنیم از مهم‌ترین زیرژانر وحشت از دهه شصت تا به امروز، اسلشر/ slasher. اسلشر در مبدا خود از جایی دیگر وام می‌گرفت. جالوهای ایتالیا که در اواخردهه شصت و اوایل دهه هفتاد رونق گرفتند خاستگاه اصلی فیلم‌های این چنینی است. فیلم‌هایی همچون هفت عروس برای قاتل ماریو باوا و پرنده ای با جمجمه بلورین از اولین نمونه های آن و زنی در پوست مارمولک و سرخ تند از بهترین های آن است. اما اسلشر در آمریکا با فیلم کریسمس سیاه باب کلارک تحقق یافت و با این وجود هنوز یکی از ناشناخته های این فیلم ‌ها برای عموم است. با هالووین زیرژانر به شهرت رسید و با جیغ وس کریون با شکوهی تمام به چرخهٔ خود پایان داد.

    تاکید بر روی بدن ادمی پس از ورود حال و هوای تازه به سینما در اواسط دهه شصت شروع شد و کم کم در دهه هفتاد دو فیلم زیرژانرهای خودشان را ساختند. اولی با فیلم هولوکاست آدم‌خواران روگرو دئوداتو به وقوع پیوست؛ گروهی فیلمبردار که با قبیله ای آدمخوار رویارو می‌شوند و در ادامه خود طعمه طعام آنان میگردند. فیلم‌های آدم‌خواری که تا پیش از این هم نمونه‌هایی از آن در سینما وجود داشت (اولین فیلم آدمخواری را شاید بتوان دکتر ایکس ساختهٔ مایکل کورتیز نامید) اما با جنجالی که فیلم دئوداتو در پی داشت خیل عظیمی از تقلیدها را به همراه داشت. در میان نمونه‌های کمتر دیده شده می‌توان به فیلم خوش‌ساخت مولع / Ravenous که یکی از نمونه های شاخص تلفیق ژانر کمدی و وحشت شده است. دیگری ربط مستقیم با خود مفهوم بدن دارد: فیلم ترسناک جسمانی. شای  کم‌تر گیش بیاید وقتی دو واژه ترس و جسم را کنارهم می‌گذاریم نامی جز نام دیوید کراننبرگ به ذهن خطور کند. با ساخت فیلم رعشه‌ها موبفه‌های اصلی خود را به جهانیان نشان داد. رعشه‌ها بدل به یکی از مهم‌ترین فیلم‌های زیرزمینی ترسناک دورهٔ خود شد؛ داستان ابتلای مردم به انگلی مدفوع‌مانند را با بصریتی پرجزییات بیان می‌کند. درحقیقت دو موتیف اصلی این گونه فیلم‌ها با رعشه ها مشخص می‌شود: پارانویا و زوال تن. دگردیسی بدن بدل به مسئله اصلی سینمای کراننبرگ شد و با فیلم‌های مگس (یکی از بهترین فیلم‌های ترسناک سینما) و ویدئودروم (یکی از ناب‌ترین فیلم‌های ترسنام در ابده و پرداخت) به قلهٔ نبوغ خود رسید. به زعم مارک یانکوویچ، در این نوع فیلم‌ها تهدید نه بیرونی که درونی‌ست. در اینجا هیولای اصلی خود قهرمان است.

    در اخر می‌توان بحث را با ذکر این زیرشاخه از ژانر پایان برد که فیلم‌هایی هستند که در هیچ دسته و الگویی قرار نمی‌گیرند و درحقیقت شاید نتوان آن‌ها را اصلا وحشتناک نامید اما قطعا در این زمره هستند: فیلم‌هایی همچون خون‌آشام درایر، کله‌پاک کن دیوید لینچ، زیر پوست جانان گلیزر، علاج کیوشی کوروساوا، عجیب‌الخلقه‌های تاد براونینگ و درخشش استنلی کوبریک.

     

    این مطلب به کوشش تیم تحریریه مجله تخصصی فینیکس تهیه و تدوین شده است.

    هالووین
    اشتراک Email Telegram WhatsApp Copy Link
    مقاله قبلیدهه شصت امریکا در نتفلیکس / یادداشتی بر محاکمهٔ شیکاگو هفت
    مقاله بعدی پادرهوا میان ادبیات و سینما / درباره فیلم ربکا بن ویتلی
    امین نور

    مطالب مرتبط

    یک پنجره برای دیدن؛ ایرانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها | بن‌بست

    سحر عصرآزاد

    وقتی سینما قصه می‌گوید | نگاهی به کتاب روایت و روایتگری در سینما

    رضا‍ صائمی

    هفت روز از هفت وادی عشق و شک و زندان | نگاهی به فیلم «هفت روز»، ساخته‌ی علی صمدی احدی، محصول آلمان، ۲۰۲۴

    بی‌تا ملکوتی
    نظرتان را به اشتراک بگذارید

    Comments are closed.

    پیشنهاد سردبیر

    دان سیگل و اقتباس نئو نوآر از «آدمکش‌ها»ی ارنست همینگوی

    داستان‌های فینیکس | ۱- فیل در تاریکی

    گچ | داستان کوتاه از دیوید سالایی

    ما را همراهی کنید
    • YouTube
    • Instagram
    • Telegram
    • Facebook
    • Twitter
    پربازدیدترین ها
    Demo
    پربازدیدترین‌ها

    یک پنجره برای دیدن؛ ایرانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها | بن‌بست

    وقتی سینما قصه می‌گوید | نگاهی به کتاب روایت و روایتگری در سینما

    داستان‌های فینیکس | ۱۶- آئورا

    پیشنهاد سردبیر

    لهجه من، هویت من: وقتی نژادپرستی زبانی خودش را پشت تمسخر پنهان می‌کند

    امیر گنجوی

    آن سوی فینچر / درباره فیلم Mank (منک)

    امین نور

    چرا باید فیلم‌های معمایی را چند بار دید؟ / تجربه تماشای دوباره فایت کلاب

    پریسا جوانفر

    مجله تخصصی فینیکس در راستای ایجاد فضایی کاملا آزاد در بیان نظرات، از نویسنده‌ها و افراد حرفه‌ای و شناخته‌شده در زمینه‌های تخصصیِ سینما، ادبیات، اندیشه، نقاشی، تئاتر، معماری و شهرسازی شکل گرفته است.
    این وبسایت وابسته به مرکز فرهنگی هنری فینیکس واقع در تورنتو کانادا است. لازم به ذکر است که موضع‌گیری‌های نویسندگان کاملاً شخصی است و فینیکس مسئولیتی در قبال مواضع ندارد.
    حقوق کلیه مطالب برای مجله فرهنگی – هنری فینیکس محفوظ است. نقل مطالب با ذکر منبع بلامانع است.

    10 Center Ave, Unit A Second Floor, North York M2M 2L3
    • Home

    Type above and press Enter to search. Press Esc to cancel.